سلامت روان چیست

فوریتهای سلامت روان

اوضاع و شرایطی که بر سلامت روانی فرد تاثیر میگذارند، میتوانند باعث فوریتهایی هم در این زمینه شوند. مانند یک آسیب جسمانی، آسیب روانی هم ممکن است نیاز به اقدام و مداخله فوری و تخصصی داشته باشد. 

مسمومیت الکلی (مستی) و علایم ترک الکل

الکل دارویی است آرام بخشی که سیستم عصبی مرکزی شما را دچار خمودگی و افت. عملکرد میکند. در برخی از افراد، اولین واکنش، ممکن است تحریک فرد باشد، اما با ادامه یافتن مصرف الکل، اثرات آرام بخشی آن ظاهر می شوند. در ابتدا، الکل عمدتاً بر افکار، احساسات و عواطف و قضاوت شما تأثیر میگذارد.اما چنانچه به نوشیدن ادامه دهید، الکل تکلم و هماهنگی عضلات (تعادل) را دچار اختلال میکند. در صورت مصرف بسیار زیاد، الکل میتواند با افت عملکرد مراکز حیاتی مغز منجر به کوما (بیهوشی عمیق) در فرد شود.علایم مسمومیت الکلی (مستی) از تکلم مبهم، حرکات ناهماهنگ و رفتار جلف و بدون کنترل تا استفراغ ضعف و بی حالی شدید (خواب مرگ) و بیهوشی متغیر است. فردی که مست کرده، ممکن است صورت برافروختهای پیدا کرده و بوی بسیار زنندهٔ الکل از او به مشام برسد. نشانه های جدی و خطرناکی هم ممکن است در صورت قطع ناگهان مصرف الکل در فردی که مرتباً الکل می نوشیده، ایجاد شود. نشانههای جسمانی ترک الکل، ممکن است در عرض چند ساعت یا چند روز بعد پدیدار شوند. شخص ممکن است دست به کارهای عجیب و غریب بزند دچار توهم شود، اختلال حواس پیدا کند یا بی قرار شاه دچار لرزش واضحی در دستها شود، این نشانه ها را گاهی جنون الکلی (هذیان خمری)مینامند. 

درمان

اگر قصد کمک به فردی را دارید که گمان می کنید دچار مسمومیت الکلی (مستی ) یا متحمل نشانه های ترک الکل شئه در صورت امکان، مشخص کنید که این نشانه ها ناشی از نوشیدن الکل یا ترک الکل شده . در صورت امکان مشخص کنید که این نشانه ها اشی از نوشیدن الکل یا ترک آن است. این سوال را به شیوه ای غیر تهدید آمیز از فرد بپرسید. احتمال گرفتن یک پاسخ صادقانه از فرد چنانچه خونسرد و بی طرف باشد  بیشتر از موقعی است که رفتار خشن و سرزنش گر داشته باشید.در ضمن سوال کنید آیا هنگام مصرف الکل، داروی دیگری هم استفاده کرده یا نه . مصرف همزمان یا مخلوط کردن الکل با برخی از دارو ها می تواند باعث وخامت سریع شرایط روانی فرد شده و جان وی را به مرگ تهدید کند.در صورتی که فرد استفراغ می کند. سعی کنید مانع از ورود مواد استفراغ شده به ریه های او شوید، بدین منظور سر او را بین زانوهایش خم کنید، یا اگر فرد، دراز کشیده، سرش را به یک سمت بگردانید.اکثر موارد مسمومیت الکلی، فقط منجر به چند ساعت تهوع و سردرد در صبح روز بعد می شوند.اما چنانچه هر یک از حالت های زیر را مشاهده کردید، از اورژانس تقاضای کمک کرده یا فرد را به نزدیک ترین مرکز اورژانس ببرید،

• فردی که قبلاً الکلی بوده، اکنون در حال ترک ان است.
• در فرد هیچ گونه شواهدی دال بر مصرف الکل وجود ندارد، ولی رفتارش غیرمعمول

است.

• فرد بی هوش است یا مقداری از مواد استفراغ شده، وارد ریه هایش شده است.
• شواهدی وجود دارد، دال بر اینکه فرد همراه الکل داروهای دیگری هم مصرف کرده

است. 

مسمومیت با سایر داروها

بسیاری از داروها -حتی داروهای نسخهای می میتوانند اثرات جدی و خطرناکی در افرادی که به مواد شیمیایی موجود در آنها حساسیت دارند، ایجاد کنند. تلفیق داروها ممثلا الکل و داروهای نسخهای یا مواد مخدر می تواند باعث تداخلات بارویی شود که بسیار خطرناک و بالقوه مرگبار هستند.  

داروهای مجاز

اگر پس از مصرفا هر نوع داروی مجاز (نسخهای) دچار هر یکی از علایم و نشانه های زیر شدید، مصرفا دارو را قطع و موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید، علایم و نشانه های جدی تری همچون بیهوشی یا تشنج، حکایت از نیاز به اقدامات اورژانسی دارند.

• سردرد شدید.
• گیجی (اختلال حواسی)
• ناپایداری عاطفی
• اضطراب
• مشکلات بینایی
• جوشی های پوستی
• تشنج، کوما یا بیهوشی

 

درمان کسالت الکلی

راه حل ها و درمانهای مختلفی برای کسالت الکلی امتحان شده اما شواهدی از مؤثر بودن أنها در دسترس نیست و حتی برخی از آنها ممکن است.مضر هم باشند. الکل باعث دفع أب بدن شما می شود، نوشیدنی های کافیین دار(نوشابه های سیاه) که گاهی برای مقابله با کسالت الکلی مصرف میشوند. نیز همین خاصیت را دارند. اگر دچار کسلالات الکلى شدید:استراحت کرده و مقادیر فراوانی از مایعات ملایم و سبک مثل آب، نوشابه،آب میوه های شیرین و سوپ بنوشید. از مصرف نوشابه هایی مقادیر زیادی اسید سیتریک یا کافئین هستند، خودداری کنید.  برای تسکین درد از بروفن یا داروهای مشابه آن استفاده کنید. 

داروهای غیرمجاز (مواد مخدر)

علایم سوء مصرف مواد مخدر بسته به نوع دارو متغیرند. در مورد دارویی مثل ماری جوانا (حشیش)، این اثرات ممکن است نامحسوس باشند. ممکن است متوجه اتساع  مردمک ها یا قرمزی چشمهای فرد مصرف کننده شوید. همچنین ممکن است متوجه شوید که تکلم فرد سریع تر از معمول یا کند و نامفهوم است. برخی از داروهای خیابانی (مخلر) تغییرات عمیقی در فرایند خلق و خو و رفتار فرد ایجاد میکنند، که اغلب منجر به توهمات بینایی و شنوایی می شوند، از جمله این تغییرات می توان به واکنش های حاد هراس، تندی ضربان قلب، افزایش فشار خون و لرزش اندامها اشاره کرد.سایر داروهای مخدر می توانند منجر به کاهش سرعت نبض، کندی تنفس و تکلہ مبہم یادر مواردی افسردگی، اضطراب یا رفتارھائی غیرقابل کنٹرل شوند. شماری هم باعت هیجان، نشاط و نوعی بی احساسی شده و در وضعیت نشئگی ممکن است آبریزش دهان، استفراغ، تیرگی شعور یاکوما را به دنبال داشته باشند. در مواقعی که فرد توانایی درک واقعیت را از دست میدهد (جنون خاد)، خطر خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران در وی بسیار افزایش مییابد. 

درمان

چنانچه گمان می کنید فردی دچار مسمومیت دارویی شده، از اورژانس تقاضای کمک کنید. علایم و نشانه های اورژانسی عبارتند از:

• از دست دادن هوشیاری
• قطع تنفسی یا کند شدن بیش از حد آن
• رفتاری که خشونت بار، هراسان، سراسیمه، خصومتآمیز، هذیانی یا عصیانگر است. اگر فکر می کنید مسمومیت (مصرف بیش ازحد) دارویی در عرض یک ساعت گذشته روی داده است، القاء استفراغ در فرد اقدام بجا و صحیحی خواهد بود. امّا، اول با پزشک یا مرکز کنترل سموم هماهنگ کنید (به بخشی IV، مسمومیت، مراجعه شود). افرادی که معتاد به استفاده از مواد مخدر هستند، در صورت ترک ناگهانی دارو به احتمال قوی دچار علایم ترک خواهند شد. حین وقوع علایم ترک، خطر بروز جنون الکلی (هذیان خمری)، تشنج یا حتی مرگ در صورت عدم نظارت یک فرد متخصصی در فرایند . سم زدایی وجود دارد. سیم زدایی صحیح اغلب نیاز به درمان یک یا چند هفته ای، ترجیحاً در بیمارستان، دارد، در صورت مشاهدهٔ علایم حاد ناشی از ترک دارو در یک فرد، سریعاً او را به نزدیکترین مرکز اورژانس برسانید.

 

تغییرات ناگهانی شخصیت

تغییرات ناگهانی در شخصیت میتواند در نتیجه مصرف دارو یا نوع شدیدی از بیماریهای روانی ایجاد گردد. شخصی ساکت و درون گرا ممکن است به ناگهان دچار سرگشتگی، هذیان یا پرخاشگری شود و یک شخص برونگرا و اجتماعی هم ممکن است گوشه گیر، افسرده و یا حتی متمایل به خودکشی گردداگر با فردی سروکاردارید که به شیوهای عجیب و غریب و غیرمعمول عمل میکند یا حرف میزند، ابتدا خیلی آرام و با خونسردی با او صحبت کنید، سعی کنید به او اطمینان دهید که شما برای کمک به او آنجا هستید. به حرفهایش گوش کرده و با مهربانی و ملایمت پاسخ دهید. تلاش کنید با برقراری تماس چشمی و برخوردی غیر تهدیدآمیز اعتماد او را به خود جلب کنید.اگر بیمار تصمیم به خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران گرفته است. خاطر جمع شوید که سلاحی هم دارد یا خیر.با کسی که صلاح دارد و تهدید کرده که از آن استفاده خواهد کرد، کلنجار نروید. در ضمن، سعی نکنید جلوی فرد پرخاشگر را بگیرید مگر آن که در این زمینه آموزش های لازم را دیده اید. فردی که دچار آشفتگی روانی است - به خصوص اگر این آشفتگی ناشی از دارو باشد می تواند بسیار خطرناک تر و قوی تر از آن باشد که شما تصور می کنید .در صورتی که فرد آشفته، بی قرار یا دارای رفتار تهدیدآمیز است، فوراً از اورژانس یا پلیس تقاضای کمک کنید. در مواردی هم که قادر به برقراری ارتباط با فرد بیمار نیستید از اورژانس تقاضای پزشکی فوری است. 

افکار و رفتار خودکشی

معمولاً گفته می شود، افرادی که تهدید به خودکشی می کنند، دست به چنین کاری نخواهند زد. البته این یک باور و کلیشۀ کهنه است که به نظر نمی رسد درست باشد. همه افرادی که قصد خودکشی دارند، با هم یکسان نیستند، اما اشخاصی که راجع به خودکشی فکر می کنند، اغلب رفتار مشابهی دارند. در اینجا به برخی از این رفتارها علایم هشدارها شایع در خودکشی احتمالی – اشاره می شود: 

تهدید به خودکشی

گاهی اوقات ، شخصی ممکن است رک و صریح به دیگران بگوید که قصد خودکشی دارد. یا امکان دارد به شکل غیرمستقیم به این موضوع بپردازد ، مثلاً بگوید آدم بهتر بود اصلاً به دنیا نمی آمد یا می مرد. بیان چنین واژه ها یا عباراتی به معنی آن است که شخص نیاز به کمک تخصصی دارد.  

کناره گیری از بقیه

افراد در معرض خطر خودکشی، ممکن است تمایلی به معاشرت با دیگران نداشته یا تنهایی را ترجیح دهند. مشکلات شغلی یا نمرات پایین در مدرسه می  توانند از دیگر علایم کناره گیری باشند. 

دمدمی مزاج

همه ما در لحظات مختلف زندگی دچار فراز و نشیب هایی می شویم. اما نوسانات شدید در خلق و خو – یک روز سرمست و شنگول و روز دیگر غمگین با لب و لوچۀ آویزان – طبیعی نیستند. 

تغییرات شخصیتی

بیش از اینکه شخصی اقدام به خودکشی کند، ممکن است متوجه تغییرات واضحی در شخصیت و رفتار روزمره اش ، مثل الگوی غذا خوردن یا خواب بشوید. برای مثال، فردی که اغلب کم رو و خجالتی است، به بذله گویی و شوخ طبی می پردازد، یا فردی که قبلاً خیلی اجتماعی بوده، یک مرتبه گوشه گیر و منزوی می شود.   

خطرکردن

رفتارهای خطرناک و غیرمعقول مثل رانندگی با سرعت زیاد، تماس جنسی بی مهابا یا سوء استفاده از مواد مخدر، ممکن است علامتی از تمایل فرد پایان دادن به زندگی خویش باشد. 

بحران شخصی

شکست های جدی در زندگی مثل طلاق، از دست دادن شغل یا مرگ یکی از عزیزان برای هر کسی دشوار است. در میان افراد افسرده، چنین بحرانی می تواند آنها را تا لبۀ پرتگاه نابودی کشانده و آنها را ترغیب به خودکشی نماید. 

افسردگی

علامت هشدار دهندۀ دیگر، افسردگی است. گاهی اوقات، شخصی آن چنان افسرده است که قادر به عملکرد صحیح در اجتماع یا سرکار نیست و به تعبیری دچار افت عملکرد می شود. 

بذل و بخشش

گاهی اوقات، پیش از ارتکاب به خودکشی، شخصی افسرده مایملک با ارزش خود را بذل و بخشش می‌کند، با این تصور که دیگر به آنها نیازی ندارد.اگر دوست یا یکی از اعضاء خانواده راجع به اقدام به خودکشی صحبت می کند یا به گونه ای رفتار می کند که شما فکر می کنید احتمال ارتکاب خودکشی وجود دارد، خیلی با جدیت و احترام با او برخورد کنید و در اسرع وقت او را پیش یک متخصص ببرید. یا پزشک خانواده ، کارشناس سلامت روان یا تلفن مستقیم مرکز کنترل خودکشی در منطقه ای که زندگی می کنید، تماس بگیرید. این منابع و مراجع قادرند نزدیک‌ ترین مرکز امداد را به شما معرفی کنند. در ضمن ، کاملاً مراقب فرد باشید تا هر گونه فرصت خودکشی را از وی بگیرید.در صورت مواجهه با فردی که دست به خودکشی زده است ، سریعاً از اورژانس تقاضای کمک کرده یا او را به نزدیک ترین مرکز اورژانس برسانید. اگر تنفس فرد قطع شده، تنفس دهان به دهان را آغاز کنید. اگر این طور به نظر می رسد که فرد سم یا مقدار زیادی قرص خورده است، سعی کنید نام و مقدار مصرف شده آن را پیدا کنید. با یک مرکز کنترل سموم هم تماس بگیرید.