واکسنها را به طرق مختلفی تهیه میکنند. اما برای همه انواع، هدف نهائی یکسان است - تحریک بدن برای پاسخ ایمنی، بدون ایجاد بیماری.
زنده تضعیف شده
برخی از واکسنها مانند واکسن کزاز، اوریون و آبله مرغان (واریسلا)، حاوی ویروسهای زندهای هستند کهتضعیف (یا ترقیق) شدهاند.
کشته شده یا غیرفعال
گروه دیگری از واکسنها حاوی باکتریها یا ویروسهای غیرفعال (یا کشته شده) هستند. واکسن غیرفعال فلج اطفال (IPV) به این طریق ساخته میشود.
توکسوئید
برخی از انواع باکتریها با ایجاد توکسینهایی که به جریان خون هجوم میبرند باعث بیماری میشوند. واکسنهای توکسوئید، مانند واکسن دیفتری و کزاز حاوی توکسینهای باکتریایی خنثی و بیضرر هستند.
آسلّولر و سابیونیت
این نوع واکسنها را با استفاده از تنها بخشی از ویروس یا باکتری میسازند. واکسنهای هپاتیت و هموفیلوس انفلوآنزای تیپ Hib) b) را به این شیوه تهیه میکنند.
فواید واکسنها
از آنجایی که بسیاری از بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن، امروزه در ایالات متحده شایع نیستند، برخی از مردم در مورد واکسینه کردن خود و فرزندانشان چندان احساس ضرورت نمیکنند. تعدادی از مردم حتی مواردی از دیفتری، فلج اطفال یا کزاز را با چشم خود دیدهاند. گروهی ممکن است گمان کنند رعایت بهداشت و نظافت برای پیشگیری بیماری کافی است. اگر شما تردید دارید که آیا زدن واکسن ضروری است یا نه؟ پاسخ آن بله است. بسیاری از بیماریهایی که در ایالات متحده فیالواقع ناپدید شدهاند، ممکن است به سرعت در سطح جامعه گسترش پیدا کنند. میکروبهای مسؤول بیماری هنوز وجود دارند و ممکن است افراد غیرواکسینه را مبتلا سازند. از آنجایی که مسافران، ناقل بیماری از یک کشور به کشور دیگر هستند، بعید نیست که فاصله ایالات متحده تا یک همهگیری فقط یک سفر تفریحی ساده باشد. بیماریهای عفونی میتواند از یک فرد ناقل سریعاً به تمام افراد غیرایمن منتقل شود.تهدید پایدار بیماری، تنها یکی از دلایلی است که مسوولان بهداشت عمومی، مردم را به زدن واکسن ترغیب میکنند. در واقع واکسنها فواید فراوانی برای افراد، جوامع و جامعه جهانی به ارمغان میآورند.
پرسش و پاسخ
آیا شیر مادر، به کودک من ایمنی طبیعی نمیدهد؟ آیا زدن واکسن ضروری است؟پروتئینهای موجود در شیر مادر، کودک را در قبال برخی از عفونتها مثل سرماخوردگی، عفونت گوش و اسهال محافظت میکنند. این ایمنی عموماً تنها چند ماه تا یک سال به طول میانجامد و حتی کودک که با شیر مادر تغذیهشده، در قبال بسیاری از بیماریهای مسری و خطرناک مثل سیاهسرفه (پرتوزیژ) ایمن نخواهد شد.
امنیت
بسیاری از مردم دارای پرسش و نگرانی هایی راجع به واکسنها هستند. یک نگرانی عمومی این است که ممکن است واکسن عوارض جدی داشته باشد یا حتی منجر به مرگ شود. پدر و مادرها ممکن است بعد از شنیدن یا دیدن اخباری راجع به یک واکنش جدی که گاهی اندکی پس از تزریق واکسن رخ میدهد و به عوارضی یا اثرات جانبی واکسن نسبت داده میشود دچار نگرانی شوند. چنین داستانهایی در مورد واکسیناسیون و ترسی از آن غالباً در اینترنت پخش میشود.حقیقت امر آن است که واکسنها بسیار بیخطرند. پیش از آنکه یک واکسن مورد استفاده قرار گیرد میبایست استانداردهای امنیتی مربوط به سازمان غذا دارو (FDA) را کاملاً به دست آورده باشد. کسب چنین استانداردهایی نیازمند یک فرایند چندین ساله و در مواردی ۱۰ ساله و به دنبال آن سه مرحله کار آزمائی بالینی است.هنگامی که واکسن پروانه ساخت گرفت و در دسترس عموم مردم قرار گرفت، FDA و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) به پایش و مراقبت از امنیت و بیخطر بودن واکسن ادامه میدهند. به علاوه، واکسنها توسط پزشکان یا دانشمندان و مسؤولان بهداشت عمومی، دائم در معرض تحقیقات، بازنگری و پالایش هستند.احتمال اینکه شما از یک بیماری آسیب ببینید، خیلی بیشتر از احتمال آسیب دیدن از واکسنی است که برای پیشگیری از بیماری به شما تزریق میشود.
پرسش و پاسخ
آیا مواردی وجود دارد که کودک من نباید واکسینه شود؟در چند مورد بهتر است واکسیناسیون به تعویق افتد یا از آن اجتناب شود. در مواردی که مطمئن نیستید. فرزندتان باید واکسن بزند یا نه؟ با پزشکتان مشورت کنید.
- در موارد زیر واکسیناسیون مناسب نیست:
- کودک به دوز قبلی واکسن واکنشی جدی و مرگآفرین داشته است.
- کودک به جزئی از واکسن مانند تخم مرغ یا ژلاتین، آلرژی شناخته شده و قابل توجه دارد.
- کودک مبتلا به بیماریهایی مثل ایدز، لوسمی یا سرطان است که سیستم ایمنی را تضعیف کردهاند و ممکن است به واکسن حاوی ویروس زنده اجازه بیماریزایی بدهد.
در موارد زیر ممکن است لازم باشد واکسیناسیون را به زمان دیگری موکول کرد: - کودک به بیماری متوسط تا شدید مبتلاست.
- کودک در طول سه ماه گذشته از داروهای استروئیدی استفاده کرده است.
- کودک در طول یک سال گذشته خون، پلاسمای سایر فراوردههای خونی دریافت کرده است.
در مواردی که کودک به بیماری خفیفی مثل سرماخوردگی یا عفونت گوشی یا اسهال ضعیف مبتلاست باید واکسیناسیون را به تأخیر انداخت. واکسن با وجود این شرایط باز هم مؤثر خواهد بود و کودک شما را بیمارتر نخواهد ساخت.
تأثیر
واکسنها بسیار مؤثرند. اکثر واکسنهای دوران کودکی بین ۸۵ تا ۹۹ درصد یا حتی بیشتر مؤثرند. برای مثال، یک دوره کامل واکسیناسیون سرخک ۹۹ درصد کودکان را از ابتلا به سرخک محافظت میکند و یک دوره واکسیناسیون فلج اطفال هم ۹۹ درصد کودکان را در برابر بیماری فلج اطفال محافظت میکند. در برخی موارد واکسن ایمنی ناقص ایجاد میکند، یعنی از ابتلا به بیماری جلوگیری نمیکند، اما طول مدت بیماری و شدت علائم را کاهش میدهد.
کاهش ابتلا به بیماری و ناتوانی حاصل از آن
علاوه بر احتمال کشنده بودن، بسیاری از بیماریهای عفونی میتوانند باعث آسیبهای جبرانناپذیری هم بشوند. مثلاً فلج اطفال ممکن است فرد را فلج سازد؛ مننژیت ممکن مرگ را در پی داشته باشد و هپاتیت هم ممکن است باعث آسیب کبدی شود. واکسنها از این عوارض جدی جلوگیری میکنند. برای مثال میتوان به واکسن هموفیلوس انفوانزای تیپ Hib) b) اشاره کرد. پیش از آنکه واکسن در سال ۱۹۸۷ در دسترس عموم قرار گیرد، این باکتری سالانه باعث ۲۰۰۰۰ مورد عفونت جدی در میان شیرخوار و کودکان ایالات متحده میشد. مننژیت حاصل از Hib هرسال جان ۶۰۰ کودک را میگرفت و بسیاری از بازماندگان این بیماری با عوارضی همچون کری، صرع یا عقبماندگی ذهنی دست به گریبانند، تا سال ۲۰۰۰، واکسیناسیون انسیدانس (وقوع) بیماری Hib را تا ۹۹ درصد کاهش داده است.
