لکه بینی در سه ماهه اول بارداری

برای یک زن باردار، سه ماهه اول حاملگی ممکن است دشوار باشد، ضمن اینکه در این مرحله، جنین بیش از هر زمان دیگری آسیب پذیر است. تقریباً همه اعضاء بدن جنین در طول سه ماهه اول حاملگی شکل می گیرند. بنابراین جنین فوق العاده حساس است.اگر دارو مصرف می کنید، الکل می نوشید، یا اگر در معرض    سموم یا اشعه ایکس بی مورد یا بیش از حد هستید، تکامل جنین مختل و به نقایص مادرزادی منتهی خواهد شد. احتمال سقط هم در این مرحله بحرانی بیشتر است.زمان متوسط، از بارداری تا تولید بچه ۲۶۶ روز است. که در مقایسه با دوره حاملگی در اکثر گونه های دیگر، فوق العاده طولانی به نظر می آید. اما وقتی عظمت این مخلوق را مد نظر قرار می دهید، جای شگفتی است که چرا بیشتر از این طول نمی کشد.درک این موضوع که چگونه ممکن است موجودی به پیجیدگی و عظمت انسان، تنها از یک سلول بارور شده پدید آید، بسیار دشوار است. هر گوشه ای از این فرآیند، از خلق ناخن های ریز انگشتان گرفته تا خود مغز، آن چنان دقیق و حساب شده اند که احتمال خطا در آن بسیار نادر است و اگر هم ذره ای انحراف پیدا شود، منجر به سقط یا نقص مادرزادی می گردد. 

تغییرات در شما

سه ماهه اول برای شما شبیه سوار شدن روی یک رولرکوستر (قطار شادی) است. یعنی هم خوشحال هستید و هم نگران. اگر حاملگی ناخواسته باشد، ممکن است خواب از سرتان بپرد و دائم در فکر نحوه کنار آمدن با این تغییر کلان در زندگی خود باشید. احساس خستگی و کوفتگی کرده و هر زمان فرصتی پیدا کنید چرتی می زنید. با خیال راحت استراحت کنید و مطمئن باشید که این هفته ها و در نتیجه اکثر این نشانه ها به سرعت سپری خواهند شد.نخستین علامت حاملگی در اکثر زنان (عقب انداختن پریود است) اگر پریودهای شما معمولاً منظم هستند و به طور ناگهانی یک هفته عقب انداخته اید، و در عین حال در طول سیکل های قاعدگی، با شوهر خود نزدیکی کرده اید، حتما یک تست حاملگی بدهید. گاهی اوقات و با وجودی که زن، حامله شده ممکن است خونریزی شبیه پریود پیدا کند، که البته مقدار آن مختصر بوده و اصطلاحاً لکه بینی نامیده  می شود.بسیاری از زنان باردار دچار درد و (حساسیت پستان ها) می شوند. سینه های شما ممکن است به نظر پر تر از قبل بیایند و مور مور شوند. نوک پستان ها هم بی نهایت حساس می شوند. بعضی اوقات پستان ها عملاً آسیب می بینند. بسیاری از زنان حامله دچار ناخوشی بامدادی می شوند، که شدت آن از دل به هم خوردگی مختصر تا استفراغ بی وقفه متغیر است. این واقعه اغلب چند روز بعد از عقب انداختن پریود ایجاد می گردد.(خستگی در اوایل حاملگی) پدیده شایعی است. اگر هنگام روز در منزل باشید به احتمال قوی متوجه خواهید شد که نیاز مبرم به دراز کشیدن و چرت زدن دارید. و اگر بیرون از منزل کار می کنید، احتمالاً وقتی به خانه بر می گردید از فرط خستگی برای خوابیدن منتظر رفتن به تختخواب نمی شوید.(تکرر ادرار) علامت دیگری از بارداری است. علت این امر فشار ناشی از رشد رحم در لگن بر مثانه است. اما هر چه اندازه رحم شما به سمت شکم بزرگ تر می شود، این نشانه هم کم رنگ تر می گردد. ولی، در هفته های پایانی بارداری این قضیه باز تکرار می شود و بسیاری از زنان به دلیل نیاز شدید به ادرار کردن نمی توانند در طول شب راحت بخوابند.اگر پریود شما عقب افتاده و دچار برخی از این علائم و نشانه ها شده اید، خودتان در منزل یک تست حاملگی از ادرار به عمل آورید یا برای آزمایش خون به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از زنان تحت مراقبت های پیش از زایمان توسط متخصص زنان و زایمان قرار می گیرند. برخی از پزشکان خانواده همچنین خدماتی را به بیماران ارایه می دهند. در برخی از اجتماعات، کارشناسان مامائی هم مراقبت های دوران بارداری و زایمان ارایه می دهند.کارشناس مامائی دست کم دارای مدرک پرستاری است که با گذراندن دروس ویژه زنان و زایمان و با موفقیت پشت سر گذاردن امتحانات مربوطه، به این مدرک تحصیلی دست یافته است. افراد ماما، همه نوع مراقبتی در زمینه بارداری های سالم و طبیعی ارایه می دهند و در غربال گری مادران برای مشکلات و بیماری های احتمالی تعایم دیده اند و در صورت وجود هر گونه مشکلی در مادر، او را به پزشک ارجاع می دهند.در اکثر ایالت ها، به ماماها اجازه تجویز دارو و ویتامین داده می شود، اما آنها مجاز به عمل سزارین یا بیهوشی مادر نیستند. اکثر ماماها در بخش زنان و زایمان بیمارستان یا زایشگاه ها مشغول به کار هستند. البته از لحاظ قانونی همه ماماها ملزم به کار در کنار پزشک یا گروهی از پزشکان شده اند تا در صورت ایجاد هر گونه مشکلی از کمک آنها استفاده کنند. 

تکامل بچه

اتفاقات زیادی در سه ماهه اول برای بچه می افتد، اما هنوز در اکثر زنان جنین آن قدر کوچک است که کسی تنها با نگاه کردن نمی تواند متوجه حامله بودن فرد شود. 

باروری (بسته شدن نطفه)

فرآیند بارور شدن، با نفوذ تنها یک اسپرم از میان میلیون ها اسپرم که به داخل دستگاه تناسلی زن ریخته می شود، به درون تخمک آغاز می شود. آنزیم های موجود در سر اسپرم امکان نفوذ به درون کپسول سفت و سخت تخمک (زونا پلوسیدا یا منطقۀ شفاف) را فراهم می سازد.اسپرم ها با شنا کردن در خلاف جریان از ناحبه سر، اطراف تخمک تجمع پیدا می کنند. چندین اسپرم شروع به فرو بردن سر خود به داخل کپسول خارجی تخمک می کنند اما در نهایت تنها یکی از آنها موفق به این کار می شود.تخمک و اسپرم هر کدام ۲۳ کروموزوم خود را که حاوی هزاران ژن هستند به اشتراک گذاشته و به یک مجموعه تبدیل می کنند. در این ۴۶ کروموزوم ماده ژنتیکی تعیین کننده جنسیت، ویژگی های فیزیکی – مثل رنگ چشم، مو و پوست، شکل و جثه بدن، نقش و نگار صورت – خلاقیت و تا حدود زیادی قابلیت های هوشی و حتی شخصیتی وجود دارد. بعد از اینکه اسپرم خود را به مرکز تخمک رساند و اسپرم و تخمک در هم آمیختند، فرآیند باروری کامل می شود یا به عبارتی، نطفه بسته می شود.چند قلویی ناشی از باروری دو یا چند تخمک و یا باروری یک تخمک و سپس تقسیم شدن آن به دو یا چند رویان (جنین کوچک) است.    

تقسیم سلولی

گام بعدی در این فرآیند، تقسیم سلولی است. در عرض ۱۲ ساعت، سلول جدی به دو سلول تقسیم شده و هر کدام از این سلول ها هم خود به دو سلول تبدیل می شوند و همین طور الی آخر هر ۱۲ ساعت یک تقسیم سلولی جدی اتفاق می افتد. به این سلول جدید اکنون سلول تخم یا زیگوت گفته می شود.سلول تخم، آرام آرام از لوله فالوپ به سمت رحم پایین می آید و ضمن حرکت به تقسیمات خود ادامه می دهد، به طوری که هنگام رسیدن به رحم کمی بزرگ تر و در هم پیچیده تر شده است. در عرض ۴ تا ۵ روز از بارور شدن تخمک، سلول تخم – که تا این لحظه یک توده ۵۰۰ سلولی شده است – به مقصد خود در رحم می رسد.لحظه ای که سلول تخم به رحم می رسد، یا آن توده سفت و توپر ابتدایی خیلی تفاوت پیدا کرده و به یک مجموعه سلولی در بر گیرنده حفره ای پر از مایع موسوم به بلاستوسیست مبذل شده است. بخشی از بلاستوسیست حاوی توده به هم فشرده ای از سلول هاست که نهایتاً رویان را ایجاد می کنند. لایه خارجی سلول ها (تروفوبلاست) هم جفت را می سازد که وظیفه اش غذا رساندن به بچه است.زمانی که همه این اتفاقات در حال روی دادن است، بخش های دیگر دستگاه تناسلی زن هم بی کار ننشسته اند. تخمدان ها همچنان به ترشح هورمون پروژسترون به داخل جریان خود ادامه می دهند که نتیجه این بالا رفتن سطح هورمونی، تشکیل یک لایه سلولی در داخل رحم است که با خون پر می شود، و محیطی بی عیب و نقص برای لانه گزینی سلول تخم به شمار می رود.در آغاز، بلاستوسیست، زیاد در عمق رحم فرو نمی رود، بلکه چند روزی به سطح رحم آویزان می ماند. سپس آنزیمی ترشح می کند که پوشش سطحی رحم را خورده و امکان فرو رفتن توده به داخل این پوشش سلولی را فراهم می کند. که در آنجا توسط حوضچه ای از خون مادر احاطه می شود. اکنون هشت روز از هنگام بسته شدن نطفه گذشته است. حدود روز دوازدهم، بلاستوسیست در منزل جدید خود کاملاً مستقر می شود.در این هنگام، دیگر شما باردار هستید، هر چند هنوز تا عقب افتادن پریود یا ظهور دیگر نشانه های حاملگی در شما زمان زیادی وجود دارد. در روز ها و هفته های نخست پس از بارور شدن، سقط یا دفع محصول حاملگی پدیده شایعی است، حتی پیش از آنکه زن متوجه حامله بودن خودش بشود. در حقیقت، به طور تخمینی ۵۰ درصد باروری ها به سقط خود به خودی می انجامد.  شکل ۷-۱۵٫ یک تخمک اخیراً بارور شده، در مراحل ابتدایی تقسیم سلولی. برخی از اسپرم ها وارد کپسول شده اند اما به داخل تخمک نفوذ نکرده اند (به فلش ها نگاه کنید). 

تشکیل اعضاء

هنگامی که سلول تخم به داخل رحم نقب می زند، جفت هم شروع به شکل گیری کرده است. یک هفته بعد، رد و نشان ستون فقرات پدیدار می شوند و در عرض چند روز، پنج الی هشت مهره ردیف می شوند. به علاوه چشم ها و قلب هم شروع به شکل یافتن کرده اند.در هفته سوم بعد از باروری است که دوره رویانی آغاز می شود. در همین موقع است که شما متوجه عقب افتادن پریود می شوید و چنانچه تست حاملگی بدهید به احتمال قوی مثبت خواهد شد.طی چند هفته بعدی، اعضاء مختلف بدن انسان شکل می گیرد، هر چند در ابتدا بچه انسان ظاهری شبیه به بچه های در حال تکامل سایر پستانداران دارد. سر و دستگاه گوارش هم تشکیل می شوند.در پایان هفته ششم، مغز رویان واضح تر می گردد و جوانه های اندام فوقانی و تحتانی ظاهر می شوند. سلول هایی که بعداً تبدیل به تخمدان یا بیضه می شوند نیز پدیدار گشته اند. حدود هفته هفتم، قفسه سینه و شکم کاملاً شکل یافته و ریه ها در حال تکامل هستند. اندازه رویان در این زمان کمی بیشتر از نیم اینچ (حدود cm 5/1) و وزن آن کسری از یک اونس (حدود g 10-5) است.صورت بچه و نقش و نگار آن در هفته هشتم حاملگی شکل می گیرد. انگشتان دست و پا همراه با تخمدان ها یا بیضه ها ظاهر می شوند. اگر بچه مذکر باشد، آلت مردانه اش در همین هنگام است که خودی نشان می دهد. در پایان ماه دوم حاملگی، بچه شما شباهت زیادی به انسان پیدا می کند، البته در ابعاد مینیاتوری.شکل ۸-۱۵٫ ۸ هفته پس از آبستن شدن (انعقاد نطفه)، همه اعضاء اصلی بدن بچه در حال شکل گیری و رشدند. اندازه رویان از سر تا کپل ۵/۱ اینچ (cm 3) و وزن آن کمتر از نیم اونس (g 15-10) می باشد.

مشکلات احتمالی

امروزه بچه دار شدن از هر زمان دیگری در طول تاریخ بشر، خطرات کمتری دارد. ما اکنون می­دانیم که بسیاری از مشکلات را می­توان با تغذیه خوب و مراقبت­های دقیق و منظم برطرف ساخت. با وجود این، ساخته شدن یک انسان جدید همچنان کار پیچیده­ای است و در این راه قطعا با مشکلات و عوارضی روبرو خواهیم شد. در زیر به برخی از شایع­ترین مشکلات موجود در سه ماهه اول حاملگی اشاره می­شود: 

سقط خود به خود (بچه انداختن)

در کنار ناراحتی ابتدای حاملگی، بزرگ­ترین تهدید در سه ماهه نخست، انداختن بچه (سقط خود به خود) است. منظور از انداختن بچه یا سقط خود به خود، ختم حاملگی پیش از زمانی است که جنین قادر به زنده ماندن در بیرون از رحم حتی برای چند دقیقه باشد، که عموما قبل از هفته بیستم حاملگی در نظر گرفته می­شود. جنینی که پس از هفته بیستم، مرده به دنیا بیاید، اصطلاحا افکانه یا سرزا رفته نامیده می­شود.حدود ۵۰ درصد از همه تخمک­های بارور شده، خود به خود سقط می­شوند، که اکثرا پیش از آگاهی زن از باردار بودن خویش است. درصد انداختن بچه (سقط خود به خود) در زنانی که از حاملگی خود باخبرند حدود ۱۵ درصد است. سه چهارم این سقط­ها در سه ماهه اول رخ می­دهند. عوامل مرتبط با انداختن بچه عبارتند از: سن بالا، اشکال در حامله شدن و سابقه سقط خود به خود.در سه ماهه اول حاملگی، تقریبا همیشه، انداختن بچه بعد از مرگ رویان یا چنین روی می­دهد. اما چرا یک رویان در داخل رحم می­میرد؟، شایع­ترین علت انداختن بچه – به طور تخمینی ۶۰ درصد – ناهنجاری تکاملی است، که معمولا حاصل کروموزوم­های اضافی می­باشد. سایر علل احتمالی عبارتند از: عفونت، دیابت تشخیص داده نشده در مادر و نقایص رحم.زنانی که دچار سقط ناگهانی می­شوند، معمولا همه تقصیرات را به گردن خودشان می­اندازند. طبیعی است که هنگام انداختن بچه به دنبال توجیهی برای آن بگردید، اما سعی نکنید خودتان را سرزنش کنید. تقریبا هیچ گاه انداختن بچه ناشی از فشار عصبی یا صدمات نیست. 

دو قلویی و حاملگی­های چندگانه چقدر احتمال دارد، بچه­های دو قلو به دنیا بیاورید؟ در یک دختر نوجوان، بدون کمک گرفتن از روش­های بارداری، شانس دو قلویی ۱ مورد در ۱۶۷ حاملگی است. اما این میزان برای یک زن ۴۰ ساله ۱ در ۵۵ است. به علاوه، داشتن دو قلوهای خواهر، برادر (غیرهمسان) یا دوقلوهای دو تخمی (یعنی دارای تخمک و اسپرم مجزا)، ممکن است یک مسئله وراثتی هم باشد.حاملگی چندگانه زمانی رخ می­دهد که بیش از یک تخمک بارور شود، یا یک تخم پس از باروری از وسط نصف شود. از هر ۱۰ مورد دو قلو، ۷ مورد خواهر، برادر (غیرهمسان) می­باشند، یعنی محصول دو تخمک و دو اسپرم مجزا هستند. وزن یا اندازه غیرطبیعی بدن، احساس حرکات بیش از حد در شکم و تشخیص دو ضربان قلب متفاوت از مشخصات دو قلویی هستند. اگر پزشک به دو قلویی مظنون باشد، به احتمال زیاد برای شما یک سونوگرافی درخواست خواهد کرد. در صورت حاملگی چندگانه، سعی کنید زمان استراحت را افزایش دهید، کالری بیشتری دریافت کنید و ویزیت­های پیش از زایمان را پشت گوش نیاندازید. جد و جهد در انجام منظم ویزیت­های پیش از زایمان نکته بسیار حایز اهمیتی است، چون وقتی چند جنین را به طور همزمان با خود حمل می­کنید، خطر پره اکلامپسی (فشار خون بالا و ورم اندام­ها) و اکلامپسی (پره اکلامپسی به همراه تشنج)، جفت سر راهی – عارضه­ای که در آن جفت گردن رحم را می­پوشاند – و خونریزی از مبهل (یا واژن) در شما افزایش پیدا می­کند.حاملگی­های چندگانه معمولا کوتاه­ترند، یعنی به طور متوسط ۲۱ روز زودتر خاتمه می­یابند. به جز در مواردی که دلیلی برای عمل سزارین وجود دارد، زایمان دو قلوها باید به صورت طبیعی یعنی واژینال صورت گیرد و مادری که دو قلو به دنیا می­آورد در صورت تمایل می­تواند بچه­ها را با شیر خود تغذیه کند.

شکل ۹-۱۵٫ دو قلوهای غیرهمسان، (دو قلوهای خواهر، برادر) که شایع­ترین نوع دو قلویی است، زمانی رخ می­دهد که دو تخمک مجزا با دو اسپرم متفاوت بارور شوند، نتیجه این واقعه بچه­هایی است که شباهت آنها به هم بیشتر از سباهت خواهر و برادرها در یک خانواده نیست.شکل ۱۰-۱۵٫ دو قلوهای همسان زمانی به وجود می­آیند که یک تخمک بارور شده، به دلایلی که هنوز مشخص نیست، از وسط نصف شده و به دو موجودی تبدیل می­شود که از لحاظ ژنتیکی کاملا شبیه یکدیگرند. اولین نشانه احتمال انداختن بچه، خونریزی واژن (مهبل)، با یا بدون دل پیچه است. تقریبا از هر پنج زن، یک نفر در طول سه ماهه اول حاملگی، مختصری خونریزی یا ترشح خون­آلود از واژن دارد، و کمتر از نیمی از آنها بچه خود را سقط می­کنند. با این حال هر گاه در طول حاملگی خونریزی واژینال پیدا کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.وقتی رویان یا جنینی می­میرد، انداختن بچه اجتناب­ناپذیر است، سقط اجتناب­ناپذیر معمولا با درد در زیر شکم یا کمر همراه است. درد ممکن است مبهم و بی امان یا واضح و متناوب باشد. خونریزی هم ممکن است شدید باشد. گاهی از مهبل تکه­هایی از بافت بیرون می­آیند که در واقع همان رویان و جفت هستند.در صورت امکان، این بافت را در ظرفی نگه داشته و به پزشک خود تحویل دهید. پزشک این تکه بافتی را مورد آزمایش قرار می­دهد تا مطمئن شود، حاملگی شما از نوع لوله­ای نبوده باشد. حاملگی لوله­ای از انواع حاملگی­های نابجا به شمار می­رود. حاملگی­های نابجا می­توانند خطرساز باشند و از این رو نیازمند توجه فوری هستند. البته سقط از هر نوعی که باشد، پزشکان به ندرت می­توانند علت مرگ جنین را با بررسی چنین بافتی تعیین کنند.گاهی اوقات، تنها بخشی از محصولات حاملگی دفع می­شوند. به چنین حالتی، سقط ناقص اطلاق می­شود و درد و خونریزی ممکن است تا چند روز ادامه پیدا کند. چنانچه خونریزی وجود ندارد – نه جنین دفع شده و نه جفت – اما با این حال جنین مرده باشد، به این حالت اصطلاحا سقط به جا مانده گفته می­شود. در سقط ناموفق شما احساس می­کنید حامله­اید و مشکل خاصی هم ندارید، ولی علائم و نشانه­های حاملگی در نهایت ناپدید می­شوند. چنانچه پزشک متوجه توقف رشد رحم گردد یا صدای قلب بچه را نشنود، به سقط خود به خود مظنون خواهد شد. تشخیص سقط به جا مانده، اغلب با سونوگرافی صورت می­گیرد.هیچ راهی برای پیشگیری از سقط ناقص یا به جا مانده اجتناب­ناپذیر وجود ندارد. بعد از وقوع لکه بینی، پزشک با استفاده از سونوگرافی معمولا می­تواند اجتناب­ناپذیر بودن یا نبودن سقط را تعیین کند.در صورت اجتناب­ناپذیر بودن سقط، مادر سه راه پیش رو دارد: او می­تواند منتظر بماند تا ختم حاملگی مسیر طبیعی خود را طی کند، که ممکن است چند هفته به طول انجامد؛ می­تواند تحت عمل اتساع و کورتاژ (دی - اند – سی) قرار گیرد، که در آن جفت و جنین از رحم تخلیه می­شوند، در این روش تا حدودی خطر آسیب رسیدن به رحم وجود دارد. یا به عنوان گزینه سوم می­تواند از داروی میزوپروستال (سایتوتک) استفاده کند، که باعث دفع محصول حاملگی می­گردد. اکثر پزشکان توصیه می­کنند، برای حاملگی مجدد پس از انداختن بچه، چند ماه خویشتن داری شود.شکل ۱۱-۱۵٫ حاملگی لوله­ای، که جان مادر را به طور بالقوه تهدید می­کند، زمانی روی می­دهد که تخمک بارور شده به جای رحم در لوله فالوپ لانه گزینی کند. با رشد رویان، لوله، فراتر از ظرفیت خود گشاد می­شود که نتیجه آن خونریزی و پیامدهای بالقوه خطرناک دیگر است.