بلوغ زودرس

نامتقارن زانو شوند. اگر راجع به زمینه هایی از رشد یا سلامت فرزندتان نگرانی هایی دارید، آن را با پزشک یا دیگر کارشناسان کادر بهداشتی مطرح سازیدو اطلاعات زیر به عنوان نقطۀ شروعی است در تلاش شما برای فهم این مسئله که چگونه می توانید کمک بیشتری به کودک خود بکنید.بعضی از کودکات ممکن است مشکل بینایی یا شنوایی، معلولیت های جسمانی، اختلالات مفصلی و استخوانی، یا اختلالات جنسی داشته باشند. در گروه دیگری از بچه ها ممکن است علائمی از سوء استفاده جسمی و جنسی مشاهده شود. صرف نظر از مشکلی که وجود دارد، هر بچه ای که تحت مراقبت شماست، روی مطلع شدن شما از شرایط جسمی و روحی اش و پاسخگو بودن شما در برابر نیازهایی که دارد، حساب ویژه ای باز می کند.

مشکلات بینایی

سال های قبل از مدرسه برای ردیابی و درمان موفقیت آمیز بسیاری لاز بیماری های چشمی دارای اهمیت حیاتی هستند. مشکلات بینایی جزئی، چنانچه در سال های پیش از مدرسه تشخیص داده شوند، عموماً تأثیر نامطلوبی بر یادگیری کودک نخواهند گذاشت. نشستن در فاصله خیلی نزدیک به تلویزیون یا چیزهای دیگر می تواند یکی از ناشنه های مشکل بینایی باشد. سایر نشانه ها عبارتند از: تنگ کردن چشم ها برای دیدن اشیاء، مالیدن چشم ها، خستگی و سردرد.عیوب انکساری مثل نزدیک بینی و دوربینی از شایع ترین مشکلات بینایی در کودکان هستند. کودکی که مبتلا به عیب انکساری است، ممکن است به نظر آید، علاقه ای به یادگیری ندارد. کودکی که دوربین است، ممکن است تمایلی به خواندن کتاب نداشته باشد و اگر نزدیک بین باشد ممکن است از شرکت در فعالیت هایی که بیش از چند پا (یکی دو متر) دورترند سرباز زند. این عیوب را به راحتی می توان با تجویز عینک اصلاح کرد.مشکل دیگری که ممکن است در اوایل کودکی متوجه آن بشوید، ناهماهنگی چشم ها است که به آن استرابیسم یا انحراف چشم می گویند، لوچی یک نوع استرابیسم است (به فصل ۲۳ مراجعه کنید). در بعضی موارد، تنها وقتی بچه خسته است یکی از چشم ها منحرف می شود. در حالتی دیگر، هر دو چشم به شکل متناوب انحراف پیدا می کنند.هر چه بیماری زودتر تشخیص داده شود، شانس بهبود آن هم بیشتر می شود. اگر احساس می کنید چشمان کودکتان انحراف دارند، به پزشک مراجعه کنید. درمان زود هنگام می تواند مانع از عارضه تنبلی چشم شود. تنبلی چشم، عارضه ای است که در آن مغز به بی توجهی نسبت به تصاویر دریافتی از چشم ضعیف تر عادت می کند.

مشکلات شنوایی

برای اینکه بچه ای بتواند زبان و گفتار صحیحی داشته باشد، باید خوب بشنود. حتی نقص جزئی در شنوایی می تواند در تکامل گفتاری کودک شما اختلال ایجاد کند. به طور کلی هر چه نقص شنوایی شدیدتر باشد، مشکل یادگیری هم بیشتر خواهد بود.چهار نوع نقص شنوایی ممکن است در خردسالان رخ دهد:

نقص شنوایی هدایتی اشاره دارد به اختلال در دریافت صدا از گوش خارجی به گوش داخلی.
نقص شنوایی حسی عصبی ناشی از ناهنجاری هایی در سلول های موئین کوکله آ یا عصب شنوایی است.
نقص شنوایی مرکب، زمانی اطلاق می شود که هر دو حالت نقص هدایتی و نقص حسی عصبی وجود داشته باشند.
اختلالات شنوایی مرکزی، نتیجۀ اختلال عملکرد مرکز شنوایی در سیستم عصبی مرکزی هستند.

کری مطلق غالباً در همان ۶ ماهه اول حیات تشخیص داده می شود. امّا اگر بچه ای به طور کامل کر نباشد، این مشکل ممکن است تا ۱ الی ۲ سالگی یا حتی دیرتر هم تشخیص داده نشود. در این حالت، امکان دارد کودک شما تا هنگام تشخیص، مراحل بسیار مهمی از تکامل زبان و یادگیری را از دست داده باشد. در ۳ سال نخست زندگی در پی علائم هشدار دهنده زیر در مورد نقص شنوایی در فرزندتان باشید:

سال اول. بچه به سر و صدای بلند واکنش نشان نمی دهد. صداها را تقلید نمی کند یا وقتی اسمش را صدا می زنند، پاسخ نمی دهد.
سال دوم. بچه با صدای خودش بازی نمی کند، واژه های ساده را تقلید نمی کند، از بازی هایی مثل دالّی موشک، یا دست دستی، لذت نمی برد. یا از جملات دو کلمه ای برای بیان مقاصدش استفاده نمی کند.
سال سوم. به نظر می رسد بچه عبارتی مثل "الان نه" و "دیگه نه" را نمی فهمد یا فرامین ساده را اجرا نمی کند. میزان تأثیری که نقص شنوایی بر توانایی یادگیری کودک شما می گذارد بستگی به شدت اختلال، محدودۀ فرکانس های درگیر، زمان تشخیص و زمان شروع درمان دارد.

برخی از اشکال نقص شنوایی را ممکن است بتوان با دارو درمان کرد. برخی دیگر شاید به جراحی نیاز داشته باشند و گروهی هم با وجود همۀ این اقدامات همچنان به سمعک احتیاج دارند. سمعک، قدرت شنوایی کودک شما را افزایش می دهد و مهمترین ابزار منفرد برای عملکرد طبیعی کودک مبتلا به نقص شنوایی در نظر گرفته می شود. تکنیک هایی مثل لب خوانی و زبان ایما و اشاره هم ممکن است مؤثر واقع شوند، به ویژه اگر نقص شنوایی بسیار شدید باشد.

اختلالات مفصلی، استخوانی

گذشته از شکستگی های استخوانی یا کشیدگی های عضلانی که گاه گداری اتفاق می افتند، اکثر بچه عا کمشکلات زیادی با عضلات، استخوان ها و مفاصل ندارند. امّا، یک کودک پیش دبستانی ممکن است از دوره ای با الگوهای رشدی متفاوت عبور کند. صافی کف پا، پا کفتری، پا کمانی (واگرایی زانوها) و هم گرایی زانوها همگی مراحلی هستند که اکثر کودکا در خلال روند طبیعی تکامل ساق و پا از آنها عبور می کنند.به عنوان مثال، به دلیل فراوانی بافت چربی در قوس کف پا ممکن است انگشتان، متمایل به سمت داخل باشند و کف پا به نظر صاف آید. ولی، همین طور که بچه بزرگتر می شود، تا سن ۵ سالگی قوس کف پا مشهود می گردد. به همین ترتیب، ساق ها به طور طبیعی از بدو تولد تا ۲ سالگی کمی کمانی شکل هستند، سپس ساق ها های کودک نوپاش ما ممکن است در نتیجه اصلاح بیش از حد تا سن ۳ سالگی منجر به نوعی کجی زانو گردند. ساق ها معمولاً تا سن ۷ سالگی به حالت طبیعی خود درآمده و راست می شوند.حتی اگر چنین وقایع معمولی، در طول سنین مدرسه هم ادامه پیدا کنند، باز هم به ندرت نیاز به درمان دارند. خیلی کم پیش می آید که این وقایع ناشی از یک بیماری باشند.

صافی کف پا

اگر قوس های کف پا مشاهده نشوند، فرزند شما مبتلا به صافی کف پاست. صافی کف پا در اطفال جای هیچ گونه نکرانی نیست. امّا اگر این قوس ها تا سن ۵ سالگی هم قابل رویت نباشند، کودک شما احتمالاً دچار صافی کف پا از نوع انعطاف پذیر یا ثابت است.در صاف پایی انعطاف پذیر، کف پا تنها زمانی صاف می شود که بچه روی پای خود بایستد و وقتی روی پنجه قرار گیرد یا فشاری روی پاها نباشد قوس کف پا مجدداً تشکیل می شود این نوع صاف پایی ممکن است در اعضاء دیگری از خانواده هم مشاهده شود و میان یهودیان و سیاه پوست ها شایع تر است. پاها متحرک و بدون دردند و دارای قدرت عضلانی بسیار عالی هستند.صاف پایی اعطاف پذیر نیازی به درمان ندارد. امّا اگر پاها بی نهایت صاف هستند، پزشک ممکن است یک قوس یار برای کودک شما تجویز کند. هر چند قوس یار، این مشکل را برطرف نمی کند، امّا می تواند امکان پیاده روی زیاد را فراهم کرده و از پیچ خوردگی پا جلوگیری کند.

صاف پایی ثابت یا سفت، محل نگرانی بیشتری هستند. زیرا ممکن است همراه با ناهنجاری های استخوانی مادرزادی باشند. احتمالاً پزشک برای رد یا تأیید این موضوع یک عکس رادیوگرافی درخواست خواهد کرد. چنانچه این نقص با پاافزارهای ویزه (کفش طبّی) برطرف نشود، گام بعدی می تواند عمل جراحی باشد.شکل ۳-۱۳٫ صاف پایی حالتی است که در آن پاها فاقد قوس کف پا یا دارای قوس محدودی هستند بالا، سمت چپ (بالا و پایین) تصویر یک پا و جای پای طبیعی را نشان می دهد. اگر پا یا جای پای بچه شما بیشتر شبیه تصاویر سمت راست بود، او دچار صافی کف پا است.

پا کفتری

در حالتی که به آن اصطلاحاً پاکفتری گفته می شود، انگشتتان پا به سمت داخل چرخیده اند. اکثر نوزادان مانند وقتی که در دوران جنینی در رحم مادر قرار دارند، با انگشتان چرخیده به داخل یا پا کفتری به دنیا می آیند. بعد وقتی شروع به راه رفتن می کنند، نیز پاهای آنها اغلب برای حفظ تعادل یا جبران حالت هایی مثل صافی کف پا، پا کمانی، و هم گرایی زانوها، به سمت داخل می چرخد.این حالت معمولاً تا ۵ سالگی خود به خود برطرف ی شود. امّا چنانچه تداوم پیدا کند، پزشک وضعیت ایستادن و راه رفتن بچه شما را بررسی کرده و ممکن است یک عکس رادیوگرافی هم درخواست کند. او در پی بیماری هایی خواهد بود که می توانند باعث پاکفتری شوند، مثل ناهنجاری های مادرزادی استخوان که در آن استخوان های ران، ساق، قوزک یا پا به سمت داخل می گردند.نشستن یا خوابیدن در وضعیتی که پاها به سمت داخل چرخیده اند، این بد شکلی را بدتر نمی کند، امّا ممکن است بهبودی را به تعویق اندازد. اگر پاهای بچه شما انعطاف پذیر باشند، پزشک ممکن است یک سری ورزش های کششی را توصیه کند. امّا اگر پاها ثابت و غیرقابل انعطاف باشند، بچه ممکن است به کفش های ویژه (کفش طلبی) احتیاج داشته باشد.بچه را تشویق کنید تا هنگام نشستن یا راه رفتن پاهایش را راست کند یا کمی به خارج بگرداند. به جای دو زانو نشستن، یعنب وضعیتی که ساق ها صاف روی زمین و کمی متمایل به خارج قرار می گیرند، بچه ها را وادار کنید چهارزانو بنشیند.یک ناهنجاری ساختاری زمینه ای را، اگرچه کار مشکلی است، امّا می تون با گچ گرفتن و پاها و سپس استفاده از کفش های طبی درمان کرد. این نوع درمان در نسل های گذشته بسیار شایع بود. امّا امروز پزشکان متوجه شده اند که این ناهنجاری ها، بدون اصلاح هم خود به خود خوب می شوند. اگر چنین اقداماتی مؤثر واقع نشد، ممکن است گزینه بعدی عمل جراحی باشد. امّا پزشک معمولاً چنین عملی را قبل از ۹ سالگی توصیه نمی کند.

هم گرایی زانوها

وقتی بچه مبتلا به هم گرایی زانوها می ایستد، زانوهای او با همدیگر تماس پیدا می کنند، امّا قوزک ها از هم فاصله دارند. هم گرایی زانوها در دختربچه ها بیشتر از پسربچه ها مشاهده می شود، که تا حدودی به خاطر پهن تر بودن استخوان لگن در آنهاست این عارضه در کودکان، پروزن هم بیشتر دیده می شود که پاسخ طبیعی بدن برای تحمل وزن، توسط استخوان ها و مفاصل در حال رشد است. هم گرایی زانو ممکن است در اعضاء دیگری از خانواده هم مشاهده شود.هم گرایی زانوها ممکن است تا بعد از ۴ سالگی هم باقی بماند، امّا در اکثر کودکان ساق ها تا سن ۷ سالگی راست می شوند.چنانچه پاها راست نشدند یا این عارضه بعد از سن مدرسه ایجاد شود، پزشک برای رد کردن بیماری های مفصل زانو که ممکن است باعث همگرایی زانوها شوند مثل آرتریت روماتوئید نوجوانان، راشیتیسم و عفونت های مفصلی آزمایش هایی را انجام خواهد داد. آسیب تشخیص داده نشده زانو یا یک اختلال تکاملی، می توانند باعث هم گراییکودکان مبتلا به هم گرایی شدید زانوها اغلب دچار صافی کف پا هم هستند. زیرا سنگینی بدن روی کنارۀ داخلی پا و مچ پا می افتد. اگر کودک شما اضافه وزن داشته باشید، این عارضه ممکن است منجر به پیچ خوردگی پا شود. برای رفع خستگی پا و پیشگیری از سائیده شدن لبۀ داخلی کفش باید از قوس یار یا پاشنۀ طبی استفاده کرد.پزشک برای درمان هم گرایی شدید زانوها ممکن است بریس یا مفصل یارهایی را توصیه کند که شب ها بسته می شوند. گهگاه، به عمل جراحی نیاز پیدا می شود، امّا نه تا وقتی که زانوها فرصت راست شدن خود به خود را دارند- یعنی تا سن ۱۰ سالگی برای دختران و ۱۲ سالگی برای پسران- البته این عمل حتماً باید قبل از توقّف رشد انجام شود. ولی در اکثر موارد، پاها، همگام با رشد بچه راست می شوند و درمان به ندرت مورد نیاز است.

شکل ۴-۱۳ هم گرایی زانواها ، درست عکس پاکمانی است. زانوها به هم نزدیک هستند اما مفاصل مچ پا با هم تماسی ندارند.

شکل ۵-۱۳ اکثر بچه ها در دوران شیرخوارگی پا کمانی هستند ، اما اگر پاها در ۳ سالگی همچنان قوس دارد بودند، با پزشک کودکتان مشورت کنید.

پاکمانی

در کودک مبتلا به پاکمانی ، وقتی مچ پاها به همدیگر می چسبند، زانوها همچنان از هم فاصله دارند. پاها به طور طبیعی هنگام تولد، کمانی هستند که دیلی آن نحوۀ تا شدن پاها بر روی هم در فضای محدود رحم است. پاها اغلب تا ۲ سالگی کمانی باقی می مانند. امّا اگر پاهای کمانی بعد از ۳ سالگی راست شوند یا بدتر شوند، باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنند.گاهی اوقات علت کمانی به نظر آمدن پاها، تنها، توزیع چربی بر روی پاهای کودک است. هنگامی که یکی از پاها قوس دارتر از آن یکی است، علت آن ممکن است آسیب یا اختلال رشد باشد. پاهای کمانی معمولاً بدون درمان و حداکثر تا سن ۸ سالگی راست می شوند. گاهی پزشک برای کمک به اصلاح این اختلال بریس یا مفصل یار تجویز می کند که شب ها بسته می شوند. عمل جراحی برای مواردی در نظر گرفته میشود که سایر اقدامات با شکست مواجه شده باشند.در موارد نادر علت کمانی شدن پاها اختلالاتی مثل راشیتیسم یا بیماری بلونت هستند. در بیماری بلونت، استخوان ساق پاها (درشت نی) در زیر زانو به بیرون خمیده می شود و اتصال محکمی با زانو ندارد. در پی آن امکان پیدایش مشکلات جدیدی در مفصل زانو وجود دارد.این بیماری معمولاً در کودکان پر وزن، کوتاه قد، یا آنها که زود راه می افتند شایع تر است. در دختربچه ها هم بیشتر از پسربچه ها دیده می شود. برای اصلاح این اختلال عملی بر روی قسمت استخوانی درشت نی صورت می گیرد.

اختلالات جنسی

آغاز بلوغ هم در دختران و هم در پسران در اواخر سال های دبستان است . به طور کلّی ، اگر بلوغ در دختران پیش از ۸ سالگی و در پسران از ۹ سالگی روی دهد، به آن بلوغ زودرس می گویند.در دختران، نخستین علامت بلوغ ، عموماً ، ظهور جوانه پستان است (تلارک) و عادت ماهیانه (منارک) در عرض چند سال پیش از آن اتفاق می افتد. در پسران، بزرگی یا رشد بیضه ها و آلت معمولاً اولین علت بلوغ است، و به دنبال آن ظهور موهای ناحیه زهار.در دوران بلوغ اختلالات متعددی در ارتباط با تکامل جنسی ممکن است روی دهند، به خصوص در دختران؛

ناهنجاری های پستان

در دختران، نمو جوانۀ پستان (تلارک) نشانۀ آغاز بلوغ است. نمو پستان ممکن است تنها نشانۀ بلوغ تا ۶ ماه چیزی در همین حدود باشد. نمو تنها یک پستان و بزرگ تر ماندن آن از دیگری بیش از چند ماه، پدیدۀ غیرمعمولی نیست.هنگامی که پستان در دختران زیر ۸ سال شروع به جوانه زدن می کنند، به این علامت آغاز بلوغ جنسی اصطلاحاً تلارک زودرس می گویند، اکثراً ، تلارک زودرس می گویند، اکثراً ، تلارک زودرس، بین سنین ۱ تا ۳ سالگی رخ می دهد. چنانچه سایر علائم بلوغ جنسی مثل رشد موهای ناحیه تناسلی ، در پی آن مشاهده نشوند، بلوغ دختر را زودرس و ناقص قلمداد می کنند.پستان های جوانه زده اغلب در عرض یکسال پهن می شوند، امّا گاهی هم تا آغاز طبیعی بلوغ به همان شکل باقی می مانند. این مسئله بی خطر است و به ندرت بر رشد دختر تأثیر می گذارد. تنها اقدام مورد نیاز برای کمک به دختر بچه برای کنار آمدن با تفاوت گذرایی که با سایر هم سن و سالان پیدا کرده، یک مشاورۀ حمایتی است، برای افتراق تلارک زودرس از بلوغ زودرس با پزشک در مورد یک ارزیابی کامل مشورت کنید.

خونریزی واژینال نابهنگام

برخی از دختران دبستانی ممکن است پیش از سن مورد انتظار برای شروع قاعدگی، دچار خونریزی واژینال شوند. در چنین شرایطی با پزشک مشورت کنید.پزشک ابتدا در پی تعیین منشاء خونریزی خواهد بود. علت این مسئله اغلب آغاز قاعدگی نیست، بلکه علت دیگری مثل التهاب ناحیه تناسلی و اطراف واژن (ولوُواژنیت)، تومور ناحیه تناسلی، ضربه یا جسم خارجی گیر کرده در واژن است. اما در برخی موارد، این مسئله ناشی از قاعدگی زودرس به دلیل بروز زود هنگام بلوغ است.

آدرناک زودرس

منظور از آدرناک، فعالیت غدد فوق کلیه است. آدرناک غالباً در میان دختران ۵ تا ۸ ساله اتفاق می افتد، و همراه با رشدی سریع در کوتاه مدت است. نواحی زیربغل عرق می کنند و مو در می آورند. موهای ناحیه زهار هم ممکن است پدیدار شوند (پوبارش).پزشک ممکن است برای تعیین این مسئله که آیا فرزند شما به ناهنجاری های دیگری در غدد فوق کلیه که در موارد نادر منجر به آدرنارک زودرس می شوند، مبتلاست یا خیر، آزمایش هایی را درخواست کند.