دندان های شما از جمله ارزشمندترین سرمایه های شما هستند. دندان ها توسط عضلات قدرتمندی که فک‌ها را به حرکت درمی آورند، در جویدن غذا و تبدیل آن به فرمی قابل هضم، به شما کمک می کنند. دندان ها البته از بعد زیبایی هم حائز اهمیت اند. غالبا آنچه در برخورد اول با افراد متوجه آن می شویم، لبخند آنهاست. دندان های تمیز و سالم نشانه ایی ازسلامت عمومی فرد هستند. درگذشته لبخند زیبا فقط متعلق به جوانان بود، چون اکثر مردم قبل از میانسالی دندان های خود را از دست می دادند، اما امروزه به یمن مراقبت از دندان، بهود وضع تغذیه و بهداشت و نظافت دندان برای اکثر ما این امکان فراهم شده است تا دندان های خود را تا پایان عمر حفظ کنیم. 

مراقبت از دندان ها

نکته ضروری برای حفظ یک ست از دندان های سالم، برنامه ای مادام العمر در زمینهٔ نظافت و بهداشت دندان است یعنی برنامه ای که خیلی زود آغاز گشته و سالیان دراز هم به صورت مستمر اجرا شود. این برنامه شامل مسواک کردن دندان ها حداقل دوبار در شبانه روز و استفاده از نخ دندان دست کم یکبار در روز است. به علاوه می توان مواردی مثل کاهش دفعات خوردن خوراکی ها یا نوشابه های شیرین در طول روز را در این برنامه گنجاند. هر چه بیشتر از مواد قندی استفاده می کنید به همان نسبت فرصت بیشتری در اختیار باکتری‌های دندان ستیز قرار می دهید. 

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان که منجر به فساد و کرم خوردگی دندان می شود، بیشتر مشکلی برای کودکان و نوجوانان به شمار می آید، امّا ممکن است در هر سنی روی دهد. باکتری موجود در دهان شما دائما در حالی تشکیل پلاک دندانی هستند. پلاک، لایه نازک بی رنگ و چسبناکی است که دندان های شما را فرا می گیرد. باکتری های موجود در پلاک از قند و نشاسته غذاها و نوشیدنی هایی که شما مصرف می کنید تغذیه کرده و آنها را به اسیدهای مختلف تبدیل می کنند. هنگامی که پلاک اسید ساز، با گذشت زمان بر سطح دندان های شما چسپید، اسید حاصل بی وقفه لایه خارجی دندان ها را تخریب و از بین می برد.خیلی زود، به کودکان خود نحوهٔ مسواک زدن و استفاه از نخ دندان را آموزش داده و آنها را به انجام مرتب این کار ترغیب کنید. فساد دندان ممکن است خیلی زود، یعنی زمانی که تازه دندانهای شیری کودک شما در حال درآمدن هستند ایجاد شود. هرگز اجازه ندهید طفل شیرخوار شما بایک بطری آب میوه یاشیر بخوابد. قند موجود در این نوع نوشیدنی ها به فساد و پوسیدگی دندان کمک می کنند. اگر طفل شما حتماً باید شیشه ای در دهان داشته باشد تا به خواب زود از یک شیشه آب استفاده کنید. به کودکی نوپای خود یاد بدهید که صبح و شب دندان هایشن را مسواک بزند خودتان هم به این عمل پای بند بمانید تا الگوی خوبی برای بچه باشید. حتماً برای بچه ها خمیر دندان های حاوی فلوراید تهیه کنید و به طور مرتب برای معاینه آنها را نزد دندان پزشک ببرید و سعی کنید این معاینات قبل از سه سالگی شروع شوند. 

بیماری پیردندانی

علت اصلی از دست دادن دندان ها در بالغین، پیوره یا بیماری بافت های اطراف دندان است. این بیماری عفونتی است در ناحیه لثه ها و سایر نسوج نگهدارنده دندان. شیوع ژنژیویت یا التهاب لثه که نوع خفیفی از بیماری پیرا دندانی است در میان همهٔ گروههای سنی بالاست - بر طبق گزارش های رسیده، بیش از ۸۵ درصد افراد ۴۵ ساله یا بزرگ تر.موارد پیوره (التهاب پیرا دندانی) که نوع جدی تری از بیماری لثه تلقی میگردد با افزایش سن بیشتر میشود. نزدیک به ۵۰ درصد بالغین ۴۵ ساله یا بزرگ تر به نوعی به این بیماری مبتلا هستند. پیوره پیشرفته میتواند به لق شدن و نهایتاً افتادن دندان ها منجر شود. با این حال شما میتوانید با مراقبت صحیح و روزانه از دندانهای خود جلوی بیماری لثه را بگیرید.مهم ترین علامت پیوره، ورم لثه هاست که به راحتی دچار خونریزی می شوند، به ویژه حین مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان، سایر علائم و نشانه های آن عبارتند از: بوی تعفن دهان، نرم و حساس شدن لثه ها، تجمع چرک در خط لثه یعنی جایی که لثه همچون گریبانی دندان را در بر میگیرد - چین و چروک خوردن لثه در فاصله ای دورتر از دندان، لق شدن دندان و تغییراتی در نحوه استقرار دندان و گاز گرفتن.مانند پوسیدگی دندان، علت پیوره هایم پلاک است.  وقتی پلاک در طول خط لثه تجمع پیدا میکند، باعث تحریک لثه و در نتیجه حساس شده آنها می شود که گاهی خونریزی هم پیدا میکنند به این حالت اصطلاحا ژنژیویت یا التهاب لثه میگویند.

داندان های حساس

چنانچه دندان های شما در مقابل بعضی محرک ها – لمس، چیز سرد یا داغ، هوا، غذاهای شیرین یا ترش یا پلاک – دردناک می شوند شما احتمالاً دچار دندان های حساس یا به قول دندان پزشک ها دنتین – هایپرسنسیتی ویتی شده اند.   این عارضه معمولاً در نتیجه فرسایش مینا یا پس رَوی لثه و هویدا شدن ریشه دندان ایجاد می شود. چنانچه حین مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، جویدن، یا نوشیدن به دلیل احساس ناراحتی از این نواحی حساس اجتناب می کنید، ناتوانی در تمیز کردن دندان به شکل کامل به سبب حساسیت می تواند منجر به بیماری دندان و لثه گردد.  بعد از تعیین علت حساسیت دندان ها، دندان پزشک شما می تواند به درمان ناحیۀ آسیب دیده پرداخته و برنامۀ نگهدارنده ای را به شما پیشنهاد می کند. این برنامه می تواند شامل: استفاده از خمیردندان های ضد حساسیت، استفاده روزانه از محلول های مجاز حاوی فلوراید در خانه و یا تقاضای پانسمان ناحیه بیرون زده ریشه دندان باشد.اگر این پلاک ها را هر روز با مسواک پانخ دندان پاک نکنید به مرور سفت تر شده و ماده ای غیر قابل برداشت به نام جرم(یا رسوب دندانی) ایجاد می کند. در صورتی که پلاک و جرم به زیر خط لثه گسترش پیدا کنند، بیماری پیرا دندانی مزمن ایجاد می شود.با تحریک مزمن باکتریایی، نسج لثه به تدریج از دندان ها جدا می شود و حفره هایی ایجاد می کند که در آنجا چرک تجمع پیدا می کند. با گسترش پلاک و جرم به داخل این حفره ها و تداوم تحریک لثه فرایند کنده شدن لثه ها از دندان های شما بیش از پیش ادامه پیدا می کند.به این حالت پریودونتیت یا پیوره می گویند.نهایتاً چرک موجود در حفره های تاریک و بی هوا، بافت و استخوان نگهدارنده دندان را تخریب می کند. عدم درمان پیوره باعث پیشرفت این بیماری تا لق شدن و افتادن دندان می شود.بهترین روش کنترل پلاک و جرم، مسواک زدن خوب و مرتب است. دندان های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و دست کم یکبار از نخ دندان استفاده کنید. ضمناً مصرف شیرینی را به ویژه در بین وعده های غذایی محدود کنید.