ماساژ قلبی

احیاء قلب و ریه (سی-پی-آر)

احیاء قلب و ریه (سی-پی-آر)، تکنیک نجات بخشی است که در شرایط متعددی مثل حمله قلبی یا غرق شدن، که شخص از هوش رفته و دیگر نفس نمی­کشد، به کار می­رود.قبل از عملیات احیاء، خاطر جمع شوید که فرد حقیقتا بی­هوش است و نفس نمی­کشد. در غیر این صورت ممکن است با انجام سی-پی-آر بی­مورد، باعث آسیب رسیدن به فرد شوید.وقتی قلب از تپش باز می­ایستد، فقدان خون اکسیژن­دار، می­تواند آسیب­های جبران­ناپذیری را تنها در عرض چند دقیقه بر مغز وارد کند و در عرض ۸ تا ۱۰ دقیقه، فرد را به گام مرگ فرو خواهد کشید. هنگام کمک به فردی که نفس نمی­کشد، به یاد داشته باشید، که زمان یک مسئله مرگ و زندگی است.اگر تنها هستید، به عنوان اولین اقدام به اورژانس تلفن بزنید. شماره اورژانس معمولا ۹۱۱ (در آمریکا) است. بعد از این کار احیاء را آغاز کنید. اما اگر تنها نیستید خودتان مشغول بررسی وضعیت تنفسی بیمار شده و کسی را مسوول تلفن زدن به اورژانس کنید. چنانچه فرد نفس نمی­کشد عملیات احیاء را شروع کنید. 

سی-پی-آر در بزرگسالان

انجمن قلب آمریکا، که استانداردها و ضوابط احیاء قلب و ریه را تعیین می­کند، سه بخش مهم این فرآیند را با حروف ABC (ای-بی-سی) مشخص کرده است. A برای Airway (راه هوایی)، B برای Breathing (تنفس) و C برای Circulation (جریان خون). این سه مرحله را در زیر تشریح کرده­ایم:

A: راه هوایی را باز کنید

به چند طریق می­توان راه هوایی فرد را باز کرد اما اولین قدم، بررسی اوضاع است.

1. خاطر جمع شوید که فرد بی­هوش، در حقیقت، در حال خواب یا استراحت نباشد، محکم به شانه­های فرد بزنید یا او را تکان دهید و بپرسید، “مشکلی نداری”.
2. اگر پاسخی در یافت نکردید، بلافاصله از اطرافیان تقاضای کمک کنید. اما چنانچه تنها هستید پیش از آغاز عملیات احیاء (سی-پی-آر)، تلفن بزنید و تقاضای کمک کنید، مگر اینکه بچه زیر ۸ سال باشد. سپس سی-پی-آر را فورا آغاز کنید، اگر تنها نیستید، شما بلافاصله احیاء را آغاز کنید و به دستیارتان بگویید از طریق تلفن تقاضای کمک کند.

شخص بی­هوش را به پشت بخوابانید، در صورت نیاز، شخص را آنقدر بگردانید تا صورتش کاملا متوجه آسمان شود (حالت طاق باز)، خودتان هم کنار مریض، در نزدیکی گردن و شانه­ها و در یک زاویه قائمه نسبت به خط طولی بدن او زانو بزنید.

4. سر را به عقب خم کرده و چانه را باز یا اصطلاحا بلند کنید. این اولین اقدام در جهت باز کردن راه هوایی بیمار است. کف دست خود را روی پیشانی فرد قرار داده و آرام به سمت عقب هل دهید، سپس با دست دیگر چانه را به سمت بالا بکشید تا راه هوایی وی باز شود. هنگامی که فردی از هوش می­رود، عضلات بدنش ضعیف­تر و شل­تر می­شوند و به همین دلیل یکی از دلایل ایع انسداد راه هوایی برگشتن زبان به حلق است. از آنجایی که زبان به فک متصل است. عقب کشیدن سر و بلند کردن چانه باعث خارج شدن زبان از راه هوایی فرد می­گردد.

اگر از آسیب دیدگی گردن مطمئن نیستید، برای باز کردن راه هوایی از روش اصلاح شده جلو راندن فک استفاده کنید. برای این کار در حالی که بالای سر بیمار قرار گرفته­اید، دستان خود را روی دو طرف صورت بیمار بگذارید، اکنون دو انگشت شست خود را بدون فشار بر روی چانه قرار دهید و با سبابه­ها فک تحتانی را به جلو هل دهید تا باز شود. دهان و حلق را به دقت بررسی کنید و خاطر جمع شوید شیء خارجی در آن وجود ندارد. در صورت وجود شیء خارجی با کشیدن انگشت در دهان، آن را خارج کنید.گوشی خود را مستقیما روی دهان بیمار قرار دهید تا مطمئن شوید نفس می­کشد یا نه. به قفسه سینه فرد دقت کنید و ببینید بالا و پایین می­رود یا نه. به صداهای تنفسی گوش کنید. صورت خود را جلو دهان و بینی بیمار بگیرید تا احیانا برخورد هوا به صورتتان از نفس کشیدن او مطمئن شوید. چنانچه هیچ علامتی دال بر تنفس بیمار وجود ندارد، فورا تنفس دهان به دهان را آغاز کنید.  

B: نفس دادن به فرد

چنانچه کمک­های تخصصی یا تجهیزات اورژانسی در دسترس نباشد، تنفس دهان به دهان، بهترین راه اعاده جریان هوا به داخل ریه­هاست.

1. اساس احیاء دهان به دهان خیلی ساده است: شما به فرد بی­هوش و فاقد پاسخ، تنفس می­دهید. هوای ریه­های خود را از دهان به ریه­های بیمار بدمید. اگر دهان بیمار آسیب دیده، قابل باز کردن نیست، هوا را به داخل بینی وی بدمید:
2. در وضعیت عمود به شانه بیمار قرار بگیرید. مانور “سر-پایین، چانه-بالا” را انجام داده و با کمک شست و سبابه بینی بیمار را فشار دهید. با این کار مطمئن خواهید بود که هوای دمیده شده در دهان بیمار از بینی او خارج نمی­شود.
3. یک نفس عمیق بکشید، دهانتان را کاملا باز کرده و روی دهان بیمار بچسبانید. اکنون به داخل دهان او بدمید. دهانتان را برداشته، مجددا نفس­گیری کنید و بار دیگر به دهان بیمار بدمید. دو نفس عمیق به فرد بدهید و با هر نفس به قفسه سینه او نگاه کنید تا ببینید و با هر نفس به قفسه سینه او نگاه کنید تا ببینید آیا هوایی که در او می­دمید، اصلا باعث متسع شدن ریه­های وی می­شود یا خیر. قبل از دمیدن مجدد در ریه­های بیمار یادتان نرود که اجازه دهید، بازدمش را انجام دهد. اگر شکم فرد بیش از حد بالا می­آید، دو حالت دارد: یا راه هوایی او مسدود است، یا نفس­های شما خیلی حجیم هستند.
4. علایم وجود گردش خون مثل تنفس، سرفه یا هر حرکتی را مورد توجه و بررسی قرار دهید. انجام این کار بیش از ۱۰ ثانیه طول نمی­کشد. قبلا توصیه می­شد نبض فرد را هم چک کنید. اما مطالعات نشان می­دهد که این کار وقت­گیر است و افراد، همیشه قادر به ردیابی دقیق نبض نیستند.

شکل ۸٫ برای حصول اطمینان از نفس کشیدن فرد، نگاه کنید، گوش کنید و صورت خود را جلوی دهانش بگیرید تا جریان هوا را احیانا حس کنید (بالا). اگر متوجه هیچ نوع از نفس کشیدن فرد نشدید، تنفس دهان به دهان را آغاز کنید (پایین)  شکل ۹٫ چنانچه آسیب دهان یا صورت، کار تنفس دهان به دهان را با مشکل روبرو ساخته، از روش تنفس دهان به بینی استفاده کنید. یا بلند کردن چانه، دهان فرد را بسته نگاه دارید. سپس بینی او را با دهان خود کاملا بپوشانید و در آن بدمید. بعد از نفس دادن، دهانتان را از روی بینی بردارید تا هوای بازدم فرد خارج شود. این عمل را در یک الگو ثابت و منظم تکرار کنید تا فرد نفس کشیدن را از سر بگیرد، یا کمک از راه برسد.

5. اگر هیچ علامتی دال بر تنفس، سوطه یا حرکت در فود وجود ندارد، برای رساندن خون به مغز، ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (به قسمت C) برقراری مجدد وجود دارد اما، نفس نمی­کشد، به تنفس دهان به دهان ادامه دهید، به شکلی ثابت و یکنواخت، هر ۵ ثانیه یک نفس عمیق-۱۲ نفس در دقیقه-به فرد بدهید. البته بین نفس­ها، دهانتان را از روی دهان بیمار بردارید تا بتواند بازدم انجام دهد. مراقب هر گونه علامتی از نفس کشیدن خود به خود در فرد باشید و حرکات قفسه­ سینه را زیر نظر بگیرید یا خاطر جمع شوید هوا، ریه­ها را متسع می­کند.
6. چنانچه فرد نفس می­کشد، اما نفس­ها ضعیف و کم عمق بوده یا به سختی انجام می­گیرند، بهتر است همچنان به تنفس دهان به دهان ادامه دهید. اما، نفس­های خود را با تنفس بیمار هماهنگ کنید: یعنی هم زمان با دم او، هوا را در دهانش بدمید و پیش از تکرار این کار، اجازه دهید بازدمش را انجام دهد.
7. اگر تجربه چنین کاری را ندارید از اورژانس تقاضای کمک کنید. تنفس دهان به دهان را تا زمانی که فرد بتواند خود به خود نفس بکشید، یا از اورژانس کمک برسد، ادامه دهید.

 

C: برقراری مجدد جریان خون

به منظور اکسیژن رسانی به مغز، باید جریان خون بیمار مجددا برقرار شود. اگر قادر به یافتن علائم حیات در یک فرد بی­هوش نیستید، برای برقراری مجدد جریان خون، ماساژ قفسه سینه الزامی است. به فشار دادن عضله قلب هنگام احیاء اصطلاحا ماساژ قلب بسته هم گفته می­شود که باید با تنفس دهان به دهان هماهنگ و منطبق باشد. با نفس دادن، هوا وارد ریه­های فرد می­شود و ماساژ قفسه سینه خون اکسیژن­دار را به مغز و سایر قسمت­های بدن پمپ می­کند. هنگام تنفس دهان به دهان، شما مثل یک دستگاه تنفس مصنوعی عمل می­کنید و هنگام ماساژ قفسه سینه هم مثل یک پمپ قلبی عمل می­کنید.

1. کار را با زانو زدن در یک زاویه قائمه با قفسه سینه فرد آغاز کنید. نرمه کف یک دست را در وسط قفسه سینه، بین نوک پستان­ها قرار دهید. با دست دیگر، دست اول را از بالا قلاب کنید، به طوری که انگشتان در هم فرو روند (مطابق شکل). یا فقط دست دوم را با انگشتان کشیده، روی دست اول قرار دهید، مواظب باشید روی دنده­ها فشار وارد نکنید، زیرا باعث شکستگی آنها خواهد شد. و از طرفی می­تواند قدرت ماساژ قفسه سینه را هم کاهش دهد.
2. وزن خود را به جلو و بالا منتقل کنید، به طوری که شانه­های شما درست روی دست­ها قرار گیرند. بازوها و ساعدها را در وضعیت کاملا کشیده نگاه دارید و آرنج­ها را قفل کنید با این کار مطمئن خواهید بود که هر فشار شما مستقیما بر روی جناغ وارد می­شود. بنابراین تنه فرد نخواهد غلتید. غلتیدن، قدرت فشار یا ماساژ را کاهش می­دهد.

شکل ۱۰٫ ماساژ قفسه سینه بایستی حتما با تنفس دهان به دهان هماهنگ باشد.

3. وزن خود را به دست­ها منتقل کنید تا قفسه سینه فرد را به پایین فشار دهند-در بزرگسالان، جناغ باید ۴ الی ۵ سانتی­متر فرو رود-سپس فشار را از روی جناغ بردارید، تا خون به داخل قلب جریان پیدا کند. هر بار که فشار را از روی جناغ برمی­دارید، تماس دست­ها را با قفسه سینه حفظ کنید و محل استقرار آنها را عوض نکنید. با هر بار فشار دادن با صدای بلند بشمارید و با یک ریتم و آهنگ یکنواخت ۱۵ بار این عمل را تکرار کنید: یک هزار و یک، یک هزار و دو و الی آخر.
4. شما باید به فرد، نفس هم بدمید. از همان تکنیک تنفس دهان به دهان استفاده (به B“: نفس دادن به فرد”، مرحله ۳، مراجعه شود): از مانور سر-پایین و چانه-بالا برای باز کردن راه هوایی استفاده کنید. با دو انگشت شست و سبابه بینی او را بگیرید. نفس عمیقی بکشید، سپس دهان خود را کاملا بر دهان بیمار قرار داده و هوا را به داخل ریه­های او بدمید. حال دهان خود را از دهان بیمار برداشته و با نفس­گیری مجدد، این کار را تکرار کنید.
5. ۱۵ بار متوالی قفسه سینه فرد را فشار دهید، بعد دوباره نفس بدهید. یک ریتم منظمی ایجاد کرده و بلند بشمارید. بعد از چهار دوره، هر کدام متشکل از ۱۵ ماساژ و ۲ نفس، تنفس فرد را مورد ارزیابی قرار دهید. اگر قبلا چنین کاری نکرده­اید. با اورژانس تماس بگیرید و در صورت توانایی این کار را ادامه دهید تا کمک از راه برسد.

 

سی-پی-آر یا احیاء دو نفرهاگر کسی برای کمک به شما در انجام سی-پی-آر (احیاء قلب و ریه)، دم دست هست، قربانی را مورد ارزیابی قرار دهید. هنگامی که دستیارتان برای تلفن زدن به اورژانس می­رود، شما سی-پی-آر را به صورت یک نفره اجرا کنید. و وقتی بر می­گردد، احیاء را به صورت دو نفره ادامه دهید. احیاء دو نفره شبیه احیاء یک نفره است. با این تفاوت که در اینجا یک نفر تنفس دهان به دهان انجام می­دهد و دیگری ماساژ قفسه سینه. قلب را با سرعت ۱۰۰ بار در دقیقه فشار دهید. بعد از ۵ فشار، کمی مکث کنید تا همکارتان به قربانی، نفس بدهد.