احساس خفگی و تنگی نفس

فوریت های پزشکی همیشه اتفاق نمی افتند، امّا وقتی هم اتفاق بیفتد، شما وقت کافی برای کسب اطلاعات در زمینۀ کمک های اولیه ندارید. به منظور اقدام مؤثر ، آگاهی از چگونگی عملکرد در مواقعی که به نظر می‌رسد فردی آسیب دیده ، شدیداً بیمار است یا در وضعیت زجرآوری قرار دارد بسیار حائز اهمیت است.مهارت هایی که شما اکنون به دست می آورید ، روزی فرق بین مرگ و زندگی را در انسان دیگر معنا خواهد کرد.

علائم اوژانسی هشدار دهنده

اگر دچار هر کدام از علایم یا نشانه های زیر شدید، از اورژانس درخواست کمک کنید، (۱۱۵ شماره تلفن اورژانس در اکثر مناطق کشور (ایران) است) یا خودتان را بلافاصله به نزدیک ترین اورژانس بیمارستان برسانید:

• درد ناگهانی یا شدید
• درد یا فشار در ناحیه فوقانی شکم، که ممکن است علامتی از حمله قلبی باشد.
• مشکل تنفس یا تنگی نفس
• سرگیجه ناگهانی، سردرد شدید ناگهانی یا تغییری در قدرت بینایی
• ضعف عضلانی ناگهانی یا فلج ناقص
• استفراغ یا اسهال شدید یا مداوم
• خونریزی شدید
• احساس تمایل به خودکشی یا آدم کشی

شکل ۱٫ فردی که در حال خفگی است، هیچ راه ارتباطی جز حرکت دست ها در اختیار ندارد. اغلب حرکات دست و بازو هماهنگ و واضح نیستند. آگاهی از علامت جهانی خفگی، هم برای فردی که در حال خفه شدن است و هم برای فردی که قصد نجات فرد را دارد، بسیار حائز اهمیت است: دست ها گلو را چسبیده اند در حالی که شست از سایر انگشتان فاصله گرفته .در این بخش، اطلاعات ذی قیمتی در مورد نحوه واکنش و اقدام در شرایط اورژانسی متنوع، در اختیار شما قرار می­گیرد. اما، با این حال بهتر است در یک دوره کلاس­های کمک­های اولیه به منظور آموزش مهارت‌های امداد و نجات مثل: مانور هایملیش، احیاء قلبی ریوی (سی-پی-آر) و نحوه پاسخ به حمله قلبی یا صدمات جسمانی شرکت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کلاس­های کمک­های اولیه که در منطقه شما ارایه می­شود، با بیمارستان محلی، دفتر صلیب سرخ، دفتر خدمات اورژانسی منطقه یا شعبه انجمن قلب آمریکا تماس حاصل کنید.

خفگی و مانور هایملیش

خفگی در اثر انسداد مسیر هوا در گلو (حنجره) یا نای (تراشه) ایجاد می­شود. به تعبیری جریان هوا به داخل ریه­ها مسدود می­شود، این مسئله به نوبه خود باعث قطع جریان خون غنی از اکسیژن به مغز و سایر اعضاء می­گردد. در صورتی که فورا در جهت رفع این مشکل اقدام نشود، ممکن است تبعات مرگباری را به دنبال داشته باشد.خفگی اغلب به دلیل گیر کردن یک تکه بزرگ از غذای خوب جویده نشده در حلق یا نای ایجاد می­شود. غذاهای جامد مثل گوشت، معمولا علت این مسئله هستند. اغلب، افرادی که دچار خفگی می­شوند هنگام جویدن یک تکه بزرگ گوشت در حال حرف زدن هم بوده­اند. دندان­های مصنوعی هم می­توانند خطر خفگی را افزایش دهند، چون در این حالت فرد غذا را کمتر در دهان احساس می­کند و در نتیجه درک این مسئله که غذا خوب جویده شده یا نه، مشکل­تر خواهد بود. به علاوه، افرادی که دندان مصنوعی دارند نمی­توانند مانند گذشته­ها غذا را کاملا بجوند، زیرا دندان­های مصنوعی فشار کمتری بر غذا اعمال می­کنند.

دیگر علل شایع خفگی عبارتند از:

• نوشیدن الکل قبل یا حین غذا، الکل آرام­بخش است-و باعث ضعیف شدن اعصابی می­شود که به شما در درک میزان جویده شدن غذا و بلع آن کمک می­کنند.
• تند تند غذا خوردن
• خندیدن یا با عجله صحبت کردن هنگام غذا خوردن
• غذا خوردن هنگام راه رفتن، دویدن یا بازی کردن

وحشت زیاد، اغلب یکی از اولین واکنش­های قربانی خفگی است. چهره فرد قربانی غالبا شبیه افراد وحشت زده می­شود و سپس با قطع تنفس، صورتش کبود یا خاکستری می­گردد. شخص، ممکن است خس خس داشته باشد یا بریده بریده نفس بکشد.

سرفه در برابر خفگی

چنانچه لقمه غذا “راهش را عوضی برود” یعنی به جای مری وارد نای شود، واکنش سرفه، اغلب اوقات مسئله را به سرعت حل و فصل می­کند. در حقیقت، چنانچه فرد قادر است راحت سرفه کند و رنگ پوستش طبیعی است، جای نگرانی نیست و او دچار خفگی نمی­شود. اما اگر سرفه، بیشتر شبیه بریده بریده نفس کشیدن است احتمالا فرد دارد خفه می­شود و نیاز به کمک فوری دارد.از فردی که دچار خفگی شده، بخواهید تا چیزی بگوید. اگر قادر به صحبت کردن هست، یعنی راه هوایی کاملا مسدود نشده و اکسیژن به ریه­ها می­رسد.

باز کردن راه هوایی مسدود

حتما بر روی پوسترها یا در برنامه­های تلویزیونی انجام این کار را مشاهده کرده­اید، اما آیا خودتان هم نحوه اجرای مانور هایملیش بر روی فرد در حال خفه شدن را می­دانید؟مانور هایملیششکل ۲٫ در صورت انسداد کامل یا تقریبا کامل راه هوایی، باید مانور هایملیش اجرا شود. انگشت کشیدنشکل ۳٫ آسان­ترین راه باز کردن راه هوایی مسدود، بردن انگشت به پشت حلق و در صورت امکان، بیرون کشیدن عامل انسداد است. شاید بتوان گفت، مانور هایملیش بهترین روش شناخته شده برای باز کردن راه هوایی است. این مانور باید تنها بر روی شخصی انجام گیرد، که دچار انسداد کامل یا تقریبا کامل راه هوایی شده است. اما از کجا بفهمیم فردی در این شرایط قرار گرفته است: فردی که در حال خفگی است، قادر به صحبت کردن نیست، از حال رفته یا با زور و تقلا صداهایی شبیه ماژ و موز یا غرغره کردن از خود در می­آورد و در صورت فرد کبود، خاکستری یا آبی تیره می­شود.

برای انجام مانورهایملیش:

1. پشت فرد در حال خفه شدت بایستید و دستان خود را دور کمر او قرار داده و کمی او را به جلو خم کنید.
2. یکی از دست­های خود را مشت کرده و کمی بالاتر از ناف وی قرار دهید.
3. با دست دیگر مشت را بگیرید و با ایجاد فشاری محکم بر روی شکم، ضربه سریعی به سمت بالا وارد کنید-انگار می­خواهید فرد را از سطح زمین بلند کنید. این کار باعث بالا رفتن دیافراگم و در نتیجه اعمال فشار بر ریه­ها و بیرون راندن پر فشار از ریه­ها می­شود.
4. این عمل را آن­قدر تکرار کنید تا غذا یا هر شیء خارجی به انسداد راه هوایی پایان دهد.

سایر تکنیک­های باز کردن راه هوایی هم در شرایط خاص ممکن است مفید واقع شوند اما ابتدا اطمینان حاصل کنید که فرد قادر به نفس کشیدن نیست.

باز کردن راه هوایی به وسیله انگشت کشیدن

ساده­ترین راه برای باز کردن راه هوایی مسدود، بردن انگشت به پشت حلق و بیرون کشیدن عامل انسداد می­باشد. شیء، اغلب آن­قدر پایین­تر از حلق است که دیده نمی­شود. اما اگر می­توانید آن را ببینید، انگشت خود را برای باز کردن راه هوایی به ته حلق فرد فرو کرده و شیء خارجی را بیرون بکشید.این روش تنها در مواردی موثر واقع می­شود که شیء خارجی در بالا یا پشت حلق گیر کرده باشد و تنها زمانی باید اقدام به چنین کاری کرد که شیء خارجی قابل رویت باشد. مواظب باشید غذا یا شیء را بیشتر داخل راه هوایی فرو نکنید، که در بچه­های کوچک به راحتی امکان­پذیر است. 

باز کردن راه هوایی در خودتان

اگر ناگهان دچار خفگی شدید و کسی هم برای کمک به شما دم دست نبود، مانور هایملیش را به شیوه زیر روی خودتان اجرا کنید:

1. دست خود را مشت کرده و بالای ناف قرار دهید.
2. مشت را با دست دیگر گرفته و روی یک سطح سفت و محکم خم شوید-مثلا روی سکو یا صندلی.
3. مشت خود را اکنون به سمت داخل و بالای شکم فشار دهید.

 

باز کردن راه هوایی در یک زن حامله یا یک فرد چاق

شکم زن باردار یا شکم گنده یک فرد چاق می­تواند مانعی بر سر راه انجام مانور هایملیش باشد. در چنین مواقعی دستان خود را در قاعده جناغ سینه، درست بالای اتصال پایین­ترین دنده­ها قرار دهید. اکنون مانند مانور هایملیش، با ضربه­ای سریع و محکم به قفسه سینه فشار وارد کنید. این عمل را آن­قدر تکرار کنید، تا غذا یا هر شیء دیگری از راه هوایی خارج شود یا فرد از هوش برود.

باز کردن راه هوایی در فرد بی­هوش

اگر شخص، از حال رفته است، او را به پشت بخوابانید (طاق باز) داخل دهانش را خوب وارسی کنید و یک انگشت در دهانش بکشید. برای باز کردن راه هوایی در فرد از هوش رفته، در طرفین او زانو بزنید و مطابق شکل، فشاری را در بخش فوقانی شکم به سمت بالا وارد کنید. هنگامی که فرد بی­هوش می­شود، شل شدن عضلات می­تواند به خروج راحت­تر شیء از حلق کمک کند. در غیر این صورت، اقدام به احیاء قلب و عروق کنید (سی-پی-آر). فشارهایی که حین احیاء بر قفسه سینه وارد می­شود نیز می­تواند به بیرون راندن شیء یا غذا از راه هوایی کمک کند. هر بار که حین احیاء، دهان مریض را باز می­کنید تا در آن بدمید اول ببینید، آیا غذا یا شیء خارجی در ته حلق او قابل رویت هست یا نه. و اگر چیزی دیدید، آن را در بیاورید.شکل ۴٫ اگر کسی برای کمک دم دست نبود، می­توانید مانور هایملیش را شخصا روی خودتان انجام دهید.شکل ۵٫ برای باز کردن راه هوایی در فرد بیهوشی که به پشت خوابیده، در طرفین او زانو زده و فشار محکمی را با دستان خود بر روی شکم و به سمت بالا وارد کنید.شکل ۶٫ زدن ضربه­ای آرام با نرمه دست به پشت بچه می­تواند به باز شدن راه هوایی او کمک کند.شکل ۷٫ برای انجام عملیات احیاء، ابتدا سر را به عقب خم کرده و چانه فردر را بلند کنید تا دهان و راه هوایی او باز شوند.

باز کردن راه هوایی در شیرخواران

اگر طفل شیرخوار شما دچار خفگی شد، در وضعیت نشسته قرار گرفته و بچه را مطابق شکل در حالی که صورتش متوجه زمین است روی ساعد بگیرید و ساعد را هم بر روی ران خود تکیه دهید. سپس با نرمه دست پنج بار بین دو کتف بچه ضربانی ملایم اما محکم وارد آورید. تلفیق نیروی جاذبه و ضربات شما بر پشت بچه باید باعث خروج غذا یا شیء از راه هوایی شود.چنانچه ضربات پشت موثر واقع نشد، بچه را در حالی که صورتش متوجه شماست روی ساعد قرار دهید به طوری که سرش کمی پایین­تر از تنه باشد، حال دو انگشت خود را در مرکز استخوان جناغ قرار داده و پنج مرتبه، استخوان را پی در پی فشار دهید، اگر باز هم بچه قادر به نفس کشیدن نیست، ضربات پشت و فشار جناغ را تکرار کنید. در این فاصله حتما به اورژانس هم زنگ بزنید.اگر با یکی از این روش­ها، راه هوایی باز شد، اما بچه هنوز نفس نمی­کشد، احیاء دهان به دهان را آغاز کنید.