بسیاری از افراد بزرگسال گمان میکنند نیاز به واکسن فقظ محدود به دوران کودکی است. آنها فکر میکنند انسانهایی که در دوران کودکی زدهاند در آنها مصونیت مادام العمر ایجاد کرده، البته این مسئله تا اندازهای درست است، اما:
- برخی از بالغین هرگز در دوران کودکی واکسینه نشدهاند.
- زمانی که برخی از بالغین هنوز بچه بودند واکسنهای جدیدتر دسترس نبوده است.
- ایمنی و مصونیت به مرور کاهش مییابد.
- با افزایش سن، شما نسبت به بیماریهای عفونی مثل پنومونی و انفلوآنزا آسیبپذیرتر میشوید.
هر ساله ۲۰۰۰۰ امریکایی یا بیشتر در اثر بیماریهایی جان خود را از دست میدهند که امکان پیشگیری از آنها با زدن واکسنهای بالغین وجود میداشت. در اغلب موارد علت این موضوع عدم آگاهی از مورد نیاز بودن این تزریق هاست. واکسنهای متعددی در بزرگسالان استفاده میشود که نوع آن بستگی به وضعیت سلامتی، شرح حال طبی و خطر تماس و مواجهه با بیماریهای متنوع دارد.
آبله مرغان (واریسلا)
آبله مرغان یک بیماری ویروسی است که از طریق استنشاق قطرات ریز تنفسی موجود در هوا یا تماس جسمی با مایع موجود در تاولها از شخصی به شخص دیگر منتقل میشود. این بیماری در بالغین بسیار شدیدتر از کودکان رخ میدهد.
توصیه
اگر تا به حال آبله مرغان نگرفتهاید یا علیه آن واکسینه نشده اید، سعی کنید از واکسنهای دو مرحلهای (حاوی دو دوز) واریسلا استفاده کنید. اما اگر سابقه حساسیت شدید به ژلاتین یا آنتیبیوتیک نئومایسین که هر دو از اجزاء واکسن هستند داشتهاید، از زدن این واکسن اجتناب کنید.
فلو (انفلو انزا)
انفلوآنزا یک بیماری تنفسی و ویروسی بسیار مسری است که از طریق هوا منتقل میشود. این بیماری با سرماخوردگی معمولی یا اصطلاحاً زکام فرق دارد. انفلوآنزا در اثر یکی از سه ویروس انفلوآنزای تیپ B, A یا C ایجاد میشود، افرادی که در معرض بیشترین خطر عوارض شدید این بیماری هستند عبارتند از: سالخوردگان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف. انفلوآنزا هر ساله در ایالات متحده جان ۱۰۰۰۰ نفر را میگیرد.
توصیه
بالغین ۵۰ ساله و مسنتر و افراد در معرض خطر زیاد ابتلا باید هر سال واکسن بزنند، با این وجود هر کسی میتواند به منظور کاهش خطر ابتلا به انفلوآنزا این واکسن را بزند. در موارد زیر خطر پیدایش عوارض ناشی از انفلوآنزا بیشتر است:
- اگر در پرورشگاهها یا مراکز مراقبت درازمدت زندگی میکنید، که در این حالت سن فرد اهمیتی ندارد.
- اگر دارای یک بیماری درازمدت و جدی هستید، مانند بیماری قلبی، ریوی (از جمله: آسم) بیماری متابولیک (از جمله: دیابت)، بیماری کلیوی یا کم خونی،
- اگر سیستم ایمنی بدنتان به دلیل ویروس نقص ایمنی (HIV)، ایدز یا دیگر بیماریهای مؤثر بر سیستم ایمنی و یا به دلیل مصرف داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مثل استروئیدها یا شیمی درمانی ضعیف شده است.
- اگر در فصلی شیوع انفلوآنزا باردار باشید.
- اگر در مراکز بهداشتی یا تأمین اجتماعی یعنی اماکنی که در آنجا به مردم در معرض خطر خدمات رسانی صورت میگیرد کار میکنید.
- اگر با افراد در معرض خطر بالا زندگی میکنید.
هپاتیت A
هیاتیتA نوعی بیمارى کبدی است که توسط ویروس هپاتیت A ایجاد میشود. این ویروس معمولا از طریق خوردن یا آشامیدن غذا یا آب آلوده یا در اثر تماس نزدیک فردی منتقل میشود.
توصیه
در افرادی که در مناطقی با شیوع بالای بیماری زندگی میکنند یا قصد سفر به آنجا را دارند، دو دوز از این واکسن توصیه میشود، این واکسن در افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی، اختلال فاکتور انعقادی، معتادان یا مردان هم جنس باز هم توصیه میشود. برخی از فروشندگان مواد غذایی یا کارکنان رستورانها و پرورشگاههای کودکان هم ممکن است ناگزیر به زدن این واکسن باشند. چنانچه به زاج سفید یا ۲- فنوکسی اتانول (یک ماده نگهدارنده) حساسیت دارید، بهتر است این واکسن را نزنید.نوعی واکسن تلفیقی از ویروس هپاتیت
B,A هم در دسترس است که در بالغین در معرض خطر هر دو ویروس تجویز میشود. این واکسن را در سه دوز مجزا تزریق میکنند، و این در حالی است که در صورت تجویز هر دو واکسن به طور جداگانه به ۵ دوز واکسن احتیاج است.
هپاتیت B
هپاتیت
B یک بیماری کبدی ناشی از ویروس هپاتیت
B است که از طریق خون آلوده، تماس جنسی و مواجهه پیش از تولد منتقل میشود. در بیش از یک سوم موارد، فاکتور خطر شناخته شدهای وجود ندارد. این بیماری میتواند منجر به آسیب کبدی یا سرطان کبد شود.
توصیه
واکسن هپاتیت
B در سه دوز مجزا و در گروههای زیر تجویز میشود:
- نوجوانانی که واکسینه نشدهاند.
- کارکنان مراکز بهداشتی و تأمین اجتماعی که ممکن است در معرضی خون و مایعات بدن باشند.
- معتادان تزریقی
- شرکای جنسی افراد مبتلا به هپاتیت B
- افرادی که با اشخاص متعددی تماس جنسی دارند (مثل روسپیها)
- مردان هم جنسی باز
- افراد دیالیزی
- بعضی از مسافران بین المللی و جهان گردان
برای بالغینی که در معرض خطر مواجهه همزمان هپاتیت
A و
B هستند، نوعی واکسن تلفیقی از ویروس هپاتیت
B,A در دسترس است که در سه دوز مجزا ارائه میشود و از این نظر قابل قبول تر از انواع مجزای آن است که باید در ۵ دوز تزریق شوند.
بیماری لایم
بیماری لایم نوعی عفونت باکتریایی است که از طریق گزش نوعی کنه موجود بر روی بدن آهو منتقل میشود. این بیماری در شمال شرق، شمال و مرکز ایالات متحده و بخش هایی از کالیفرنیا شایع تر است.واکسن موسوم به لایم ریکس (
Lymerix) برای این بیماری تهیه شده، امّا به دلیل پایین بودن میزان تقاضا، شرکت سازنده آن در سال ۲۰۰۲ این واکسن را از بازار جمع آوری کرد، احتمال ساخته شدن واکسنهای جدید در آینده وجود دارد. چنانچه شما در منطقهای زندگی میکنید که در مورد بیماری لایم نگرانی وجود دارد، در مورد روشهای پیشگیری مناسب با پزشکتان مشورت کنید.
سرخک، اوریون و سرخجه
این سه بیماری، بیماریهای ویروسی هستند که قادرند عوارض جدی در بالغین ایجاد کنند. این ویروسها از طریق استنشاق قطرات تنفسی منتشر در هوا از شخصی به شخص دیگر منتقل میشوند.
توصیه
هر فرد ۱۸ ساله یا بزرگ تر که پس از سال ۱۹۵۶ به دنیا آمده و مدارکی دال بر سابقه ابتلا به بیماریهای سرخک، اوزیون، سرخجه و یا تزریق واکسن آنها را ندارد باید علیه این سه بیماری واکسینه شود. یک یا دو دوز از این واکسن توصیه میشود، به ویژه در دانشجویان یا کارکنان دانشگاه، کارکنان مراکز بهداشتی یا افرادی که قصد سفر به یک کشور خارجی را دارند. در خانمهای حامله، افراد دچار نقص ایمنی یا دارای حساسیت به آنتیبیوتیک نئومایسین، تزریق این واکسن توصیه نمیشود، زنان باید تا ۳۰ روز پس از زدن واکسن از حاملگی جلوگیری کنند.
بیماری مننگوکوکی
بیماری مننگوکوکی در اثر نوعی باکتری به نام نایسریا مننژیتیدیس ایجاد میشود. این بیماری میتواند منجر به عفونعت خون (سپتی سمی) و مننژیت یعنی عفونت پردههای مغزی و نخاعی شود. بیماری مننگوکوکی ممکن است به کری، مشکلاتی در سیستم عصبی، تشنج، سکته مغزی، عقب ماندگی ذهنی و مرگ منتهی شود.
توصیه
واکسیناسیون بیماری مننگوکوکی به طور روتین برای همه افراد جامعه پیشنهاد نمیشود و تنها در افراد در معرض خطر هنگام یکی همهگیری، و شخصی که دارای ضعف سیستم ایمنی به دلایل فقدان یک طحال کارآمد است، و نیز در مسافران کشورهایی که در آنجا این بیماری وجود دارد تزریق این واکسن توصیه میشود. از آنجایی که دانشجویان سال اول، به خصوصی آنهایی که در خوابگاه زندگی میکنند، در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند، آنها هم باید به فکر تزریق این واکسن، پیش از شروع کلاسها باشند.
بیماری پنوموکوکی
بیماری پنوموکوکی نوعی عفونت شدید باکتریایی – میتواند باعث پنومونی، عفونت خون، عفونت گوش، سینوز یت و مننژیت گردد. این بیماری در افراد مسن و اشخاصی که دارای بیماری مزمن هستند خطرناک تر و شدیدتر است.
توصیه
افراد ۶۵ ساله و مسن تر باید واکسن پلی ساکارید پنوموکوکی (ᏢᏢᏙ) دریافت کنند. این واکسن در موارد زیر توصیه میشود:
- افراد مبتلا به بیماری مزمن و پر خطر مثل دیابت یا بیماری قلبی، ریوی یا کلیوی
- افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی.
- افرادی که طحالشان را برداشتهاند.
- افرادی که در پرورشگاهها یا مراکز مراقبتهای دراز مدت زندگی میکنند.
- افرادی که تحت عمل پیوند عضو قرار گرفتهاند.
افراد ۶۵ ساله و مسن تر که وضعیت عمومی خوب و سالمی دارند ممکن است تنها به یک تزریق نیاز داشته باشند، و آنهایی که اولین تزریق واکسن را قبل از ۶۵ سالگی دریافت میکنند ممکن است به یک دوز یادآور در ۵ سال بعد احتیاج داشته باشند. واکسن پنوموکوکی را در هر موقع از سال میشود زد، امّا اغلب، راحتتر است که هنگام تزریق واکسن انفلوآنزا این واکسن را هم بزنید.
کزاز و دیفتری (توآم یا دوگانه)
کزاز یا کلید شدن دهان، نوعی عفونت باکتریایی است که در زخمهای آلوده ایجاد میشود. دیفتری عمدتاً حلق و گلو را درگیر میسازد و انتقال آن از راه تنفسی قطرات تنفسی موجود در هوا است.
توصیه
کار عاقلانهای است اگر بالغین هر ۱۰ سال یک دوز یادآور از واکسن توأم یا توکسوئید کزازا- دیفتری (
Td) را بزنند، چنانچه زخم عمیق یا آلودهای دارید و آخرین دوز یادآور شما به بیش از ۵ سال پیش برمیگردد، ممکن است به یک دوز یادآور احتیاج داشته باشید. و چنانچه تا به حال واکسن کزاز نزده اید باید واکسن سه مرحله ای را مدنظر قرار دهید.
جدول ۳-۱٫ توصیههای مربوط به واکسیناسیون بالغین| واکسن | توصیه |
| آبله مرغان، یا واریسلا (VZV) | دو دوز برای هر فرد بالغی که تا به حال آبله مرغان نگرفته یا علیه آن واکسینه نشده است. |
| فلو (آنفلوانزا) | هر سال، در افراد ۵۰ ساله یا مسن تر و افراد پرخطر |
| هپاتیت A (HepA) | دو دوز برای مسافران و افارد متعلق به گروههای پر خطر |
| هپاتیت B (HepB) | سه دوز برای گروههای پرخطر، کارکنان مراکز بهداشتی و کسانی که ممکن است با خون آلوده یا مایعات بدن سروکار داشته باشند. |
| سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) | یک یا دو دوز در بالغینی که پس از سال ۱۹۵۶ به دنیا آمدهاند و مدرکی دال بر ابتلا قبلی به بیماری یا واکسیناسیون علیه آن ندارند. |
| مننگوکوکی | یک دوز برای افراد دچار نقص سیستم ایمنی و مسافران برخی کشورها. دانشجویان سال اول هم در معرض خطر بالای ابتلا هستند و باید تزریق واکسن را مدنظر قرار دهند. |
| واکسن پلی ساکارید پنوموکوکی (PPV-23) | افراد ۶۵ ساله و مسن تر یا بالغین در هر سنی در صورت ابتلا به بیماری افزایش دهنده خطر عفونت. افرادی با مشکلات بهداشتی یا آنهایی که اولین دوز واکسن را قبل از ۶۵ سالگی دریافت کرده اند ممکن است به یک دوز دیگر از واکسن احتیاج داشته باشند. |
| توکسوئید کزاز – دفتری (Td) | دوز یادآور هر ۱۰ سال برای اکثر افراد، و در اسرع وقت بعد از ایجاد یک زخم عمیق یا کثیف. |
چه کسی باید از واکسنهای زنده اجتناب کند؟
واکسنهای زنده تضعیف شده (یا ترقیق شده) معمولا از میکروبهای موجود در طبیعت گرفته میشوند. این واکسنها را با گذاشتن ویروس یا باکتری در محیط کشت و نگهداری آن در این محیطها تا زمانی که توانایی و قدرت بیماری زایی آن کاهش پیدا کند به دست میآورند. واکسنهای زنده ترقیق شده قادرند در افراد ایجاد بیماری کنند. اما معمولاً این بیماری خطرناک و جدی نیست. این واکسنها عبارتند از:
- واکسن سرخک
- واکسن اوریون
- واکسن سرخجه
- واکسن آبله مرغان (واریسلا)
احتمال بسیار کمی وجود دارد که واکسنهای زنده ترقیق شده در افراد دچار نقص سیستم ایمنی ایجاد بیماری کنند. از این رو واکسنهای مذکور در برخی از گروهها مثل زنان باردار و افرادی با ضعف سیستم ایمنی توصیه نمیشود. زنانی که این واکسنها را دریافت میکنند باید به مدت ۱ تا ۳ ماه بعد از واکسیناسیون از حاملگی جلوگیری کنند.
در موارد زیر، قبل از زدن واکسن با پزشک خود مشورت کنید:
- اگر به ویروس نقص ایمنی (HIV)، ایدز، یا هر بیماری تضعیف کننده سیستم ایمنی مبتلا هستید.
- اگر تحت درمان با داروهایی هستید که بر روی سیستم ایمنی تأثیر منفی میگذارند مثل: استروئیدها، به مدت ۲ هفته یا بیشتر.
- اگر به سرطان مبتلا هستید.
- اگر تحت درمان سرطان با شیمی درمانی یا تشعشع هستید.
- اگر اخیراً خون یا سایر فرآرودههای خونی دریافت کرده اید.
- اگر مبتلا به سل هستید.
