رشد وتکامل کودک

۱۲ ماه نخست حیات، پرکارترین دوره زندگی کودک شما به حساب می‌آید. در طول این سال باورنکردنی، بچه شما سیری طولانی را از وابستگی کامل تا راه رفتن، تنها و بدون کمک دیگران غذا خوردن و حتی چند کلمه حرف زدن طی می‌کند. اگرچه دست آوردهای تکاملی در هر بچه ای با دیگری متفاوت است، اما از رویدادهای مهم و ماه به ماه زیر می‌توان به عنوان یک راهنمای عمومی استفاده کرد. 

ماه اول – نخستین لبخند

یک رویداد بسیار مهم در طول اولین هفته‌های حیات کودک شما، نقش بستن لبخند بر لبان اوست. اگر چه شما اغلب لبخندی بر لبان کودکی خود می‌بینید اما عموماً بچه لبخند حقیقی یا اصطلاحاً لبخند اجتماعی را تا بعد از ماه اول یعنی حدود هفته هشتم نمی‌زند. 

ماه دوم - شناختن صدا

در حدود ماه دوم حیات، بچه شما قادر است بین افراد و اشیاء افتراق قائل شود، و به گروه اول واکنش پاسخ بسیار سریع تری می‌دهد. طفل شما به تدریج صداها را باز می‌شناسد. و از همین روست که شاید دیده باشید بچه‌ایی که در حال جیغ و فریاد کشیدن در آغوش پرستار است، با ورود پدر با مادر به اتاق و صحبت کردن ملایم و مهربان با او، فوراً آرام می‌شود.

ماه سوم - بازی مستقل

یک کودک سه ماهه می‌تواند هر بار در حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه بدون کمترین مداخله پدر و مادر بازی کند. در این سن، حواس بچه خیلی زود پرت می‌شود و حتی ممکن است سینه یا شیشه را رها کند تا چیزی را که توجه اش را جلب کرده بیند یا بشنود. کودک مدّتها به اشیاء - مثلاً که تصویر تلفن همراه یا انگشت خودش – خیره می‌شود.  

ماه چهارم - بازی با آئینه

رویداد مهم این دوره، رفتار کودک شما در برابر آئینه است. بچه را مقابل آئینه قرار دهید، خواهید دید که فرزندتان لبخند میزند. وقتی تصویر او در آئینه هم بخش میزند، بچه ذوق کرده و شروع به غان وغون می‌باشند. برایش خیلی جالب است که شما را دو تا ببیند، و مرتب یک نگاه به آئینه می‌اندازد و یک نگاه به شما. 

ماه پنجم - غریبی کردن

در ۵ ماهگی، کودک شما، تفاوت بین پدر و مادر خود و غریبه‌ها را به خوبی درک می‌کند. برای اولین بار متوجه خواهید شد که کودکتان در برابر غریبه‌ها محتاطانه تر عمل می‌کند. 

ماه ششمم – غذاهای انگشتی

یک بچه ۶ ماهه، نیمی از ساعاتی بیداری خود را در هوشیاری به سر میبرد. در این سن غذاهای جامد بخشی از رژیم غذایی او را تشکیل می‌دهند. گذشت آن زمان‌هایی که بچه شما رضایت میداد غذا در دهانش بگذارید. اکنون که دست هایش چیره و چالاک شده‌اند دوست دارد تکه‌های غذا را بر دارد و در دهان یا هر جای دیگری که عشقش میکشد بگذارد. 

ماه هفتم - جنب و جوش بیشتر

افزایش مهارتهای حرکتی، به بچه ۷ ماهه طلسم آزادی را می‌چشاند. اگرچه بچه شما خیلی علاقه دارد بالا و پایین بپرد و بال بال بزند، امّا ترجیح می‌دهد این کار را جلو چشمان دلگرم کننده شما انجام دهد. تعجب نکنید. اگر هر بار که اتاق را ترک می‌کنید صدای گریه بچه بلند شود. طفلی که تا حالا از قرار گرفتن در یک تخت نرده دار خوشحال بود، ناگهان سرکش می‌شود و بنای ناسازگاری می‌گذارد مگر اینکه شما هم در آن اتاق بمانید. 

ماه هشتم – اضطراب جدایی

بچه ۸ ماهه بسیار وابسته به پدر یا مادری می‌شود که بیشتر مراقبتها را از او به عمل می‌آورد. اضطراب جدایی اغلب در این سن به وجود می‌آید و شما ممکن است متوجه شوید که هر بار اتاق را ترک می‌کنید کودک خود را به وحشت می‌اندازید. کودکی که تا چند هفته پیش با غریبه‌ها مشکلی نداشت، ناگهان از همسایه یا حتی پدربزرگ و مادربزرگ می‌ترسد. یا هنگام ورود پرستار بچه، حتی اگر بچه او را بشناسد، به شکل غیرقابل کنترلی گریه سر می‌دهد. این واکنش، یک جز طبیعی تکامل است و جای هیچ گونه نگرانی نیست. کودکتان را بغل کشید و به او بگویید زود بر می‌گردید. فراموش نکنید که همیشه به کودکتان بگویید می‌روم و برمیگردم. 

ماه نهم – بازی‌های جدید

بچه ۹ ماهه آنقدر متحول شده است که از بعضی چیزها دلزده شود. علت این امر آن است که حافظه او تکامل یافته تر شده است. بنابراین طفلی شما دائم به دنبال شور و هیجان جدید است و بازی هر شبه که در ماه‌های گذشته او را سرگرم می‌ساخت به ناگهان خسته کننده و غیر جذاب شده است.

ماه دهم - الگوبرداری

کودک ۱۰ ماهه،کیم که نه گفتن را آغاز می‌کند. همچنین نوعی حس تملک پیدا کرده و ممکن است برای اولین بار بین اسباب بازی‌های خود و اسباب بازی‌های خواهر یا برادرش افتراق قایل شود. همچنین متوجه می‌شوید که چگونه تقلید و الگوبرداری در فرایند یادگیری فرزندتان نقش بازی میکند. مثلا هنگام غذاخوردن، ممکن است مقداری غذا به شما تعارف کند. یا مدتی بعد، سعی میکند دست و صورت شما بشوید.

ماه یازدهم - آزمایش قدرت

اگرچه همیشه حرف گوش کن نیست، اما بچه ۱۱ ماهه به دنبال جلب موافقت شماست و سعی میکند از عدم موافقت یا ناخشنودی شما اجتناب کند. از این گذشته کودک شما به امتحان کردن و آزمایش قدرت شما ادامه می‌دهد و نمی‌تواند از آن چشم پوشی کند. یعنی پس از اینکه دختر یا پسرتان را روی تخت خوابانید، او هر ۵ دقیقه شما را به سوی خود فرا میخواند. در عین حال خواهش و تمنای شما را هر بار با یک نه آبدار پاسخ می‌دهند. در این سن، البته نه گفتن گاهی به معنای بله است. 

ماه دوازدهم - کج خلقی

در ماه دواز دهی، برخی از بچه‌ها سر ناسازگاری می‌گذارند. مشکلات هنگام خوابیدن هم دراین سن شایع هستند.تا مدت‌ها خرد عامه بر این اصل استوار بود که نوزادان به راحتی، لوبر و نُنُر بار می‌آیند و بنابراین بچه‌ها را محدود میکردند و تنها در مواقع ضروری درآغوش می‌گرفتند و اگر نوزادی به هر دلیلی غیر از عوض کردن کهنه گریه می‌کرد، اغلب به شیون او پاسخی داده نمیشد، اما اکنون متخصصان میدانند که پاسخگو بودن به نوزاد، رویکرد بهتری است.تحقیقات نشان میدهد که هر چه پدر و مادر دیرتر به گریه بچه پاسخ دهند، آرام کردن او همزمان بیشتری خواهد برد. به عبارتی بچه‌هایی که به گریه آنها در نخستین ماه‌های زندگی پاسخ سریع‌تری داده شده، در ماه‌های بعدی در موارد کمتر و هر یا خیلی کوتاه گریه میکنند. و جالب‌تر آنکه، به جای وابسته و لوس بار آمدن این بچه‌ها به احتمال قوی استقلال سالمی را از خود نشان خواهند داد.برنامه‌های سختگیرانه جای خود را به رفتارهای انعطاف پذیر داده‌اند که نیازهای کودک و خانواده را مدنظرقرار می‌دهد. با مشاهده آنچه نتیجه می‌دهد و آنچه نتیجه نمی‌دهد به مرور زمان به نکات جدیدی در مورد رفتار فرزندتان دست می‌یابید. کودک شما از چه چیزی لذت میبرد کودک شما به چه میزان تحریک و هیجان احتیاج دارد: چگونه میتوانید کودک تان را آرام کنید؟والدین اغلب توانایی کودکشان را در کسب آرامش بدون کمک بابا یا مامان دست کم می‌گیرند. نمونه‌ای از چنین مهارت‌هایی عبارتنداز: مکیدن انگشت یا بند انگشت، گوش دادن به یک صدای تکراری یا نگاه کردن به یک شی جالب. از موقعی که کودک شما به تدریج این مهارت‌ها را از خود نشان می‌دهد، دانستن این نکته حائز اهمیت است که چه موقع در خلال یک رفتار وسواسی مداخله کنید و چه موقع اجازه دهید کودکتان خودش را آرام کند.