امروز پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳

غربالگری سرطان

برای غربال گری سرطان، آزمون های زیادی مورد استفاده قرار می گیرند که از لحاظ پیچیدگی و هزینه با هم فرق دارند. اکثر آزمون های رایج به هدف کشف شایع ترین اشکال سرطان در افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، طراحی شده اند تا با تشخیص زود هنگام از درمان مؤثرتر و طبیعتاً شانس بیشتری برای بقاء برخوردار گردند.از آنجایی که شرایط هر کسی با دیگری فرق می کند، روش های غربال گری که شما و پزشکتان بر می گزینید باید پاسخ گوی شرایط ویژه شما و نوع سرطانی که احتمالاً در معرض خطر ابتلا به آن هستید باشند. به طور ایده آل، یک آزمون باید بتواند سرطان را آن قدر زود و به موقع تشخیص دهد که شانس بهبودی کامل در فرد، بالا باشد.امنیت و بی خطر بودن آزمون هم بسیار مهم است. آزمون انجام شده نباید سلامت فرد را به طور قابل توجهی به خطر بیندازد. بیست سال پیش روشی که برای ردیابی سرطان پستان مورد استفاده قرار می گرفت (ماموگرافی)، فرد را در معرض تشعشع نسبتاً بالایی قرار می داد که خود عامل ایجاد سرطان در سالهای بعد بود. اما امروزه ماموگرافی، تشعشع چندانی به زنان نمی دهد و از این رو بسیار بی خطرتر از گذشته است.آزمون های غربال گری سرطان، ارزش پیشگیرانه یکسانی در همه افراد و همه انواع سرطان ندارند. مثلاً در سرطان ریه تجزیه و تحلیل خلط یا عکس های رادیولوژی مکرر از قفسه سینه، به طور معمول، قادر به شناسایی سرطان در مراحل ابتدایی نمی باشند. تنها ۱۵ درصد موارد سرطان ریه آن قدر زود و به موقع تشخیص داده می شوند که بتوانند تغییر قابل ملاحظه ای در میزان بقاء فرد ایجاد کنند. سایر سرطان ها در مراحل ابتدایی خود راحت تر تشخیص داده می شوند مثل ردیابی سرطان گردن رحم از طریق آزمون متداول پاپ (پاپ اسمیر).آزمون های و روش های غربال گری سرطان که در اینجا ذکر شده اند، بخشی از یک برنامه پیشگیری از سرطان هستند که توسط انجمن سرطان آمریکا[۱]  توصیه شده است. 

سرطان پستان

علایم هشدار دهنده: غیر طبیعی بودن ماموگرام، هرگونه توده یا ضخامتی در بافت پستان، خونریزی یا ترشحات غیر معمول از پستان.عوامل خطر ساز: سرطان پستان بیشتر در زنانی ایجاد می شود که:
  • بالای ۵۰ سال سن دارند
  • هرگز زایمان نکرده اند
  • اولین فرزند خود را بعد از ۳۰ سالگی به دنیا آورده اند
  • هیچ گاه از پستان خود به بچه شیر نداده اند
  • بیش از ۴۰ درصد مطلوب اضافه وزن دارند
  • خیلی زود به بلوغ جنسی رسیده یا دیر یائسه شده اند
  • دارای سابقه خانوادگی سرطان پستان پیش از یائسگی یا سرطان در هر دو پستان یا سرطان تخمدان می باشند
راه کارهای معاینه: توصیه می شود که همه زنان ماهی یکبار پستان های خود را با دقت معاینه کنند (به فصل ۲۸ مراجعه شود) و زنان ۲۰ تا ۳۹ ساله هر سه سال یکبار برای معاینه پستان ها نزد پزشک بروند.در مورد اینکه هر چند وقت یکبار برای زنان باید آزمایش ماموگرافی درخواست شود، همه پزشکان اتفاق نظر  ندارند، و مطالعات ضد و نقیضی در مورد فواید ماموگرافی سالانه وجود دارد. اما انجمن سرطان آمریکا توصیه می کنند زنان ۴۰ ساله و مسن تر هر ساله توسط پزشک تحت معاینه پستان قرار گرفته و برایشان ماموگرافی درخواست شود. برخی از پزشکان و سایر سازمان ها معتقدند که انجام ماموگرافی سالانه بعد از ۵۰ سالگی مناسب تر است. البته تصمیم نهایی را در این زمینه شما و پزشکتان براساس شرایط موجود اتخاذ خواهید کرد. 

سرطان گردن رحم

علایم هشدار دهنده: خونریزی غیر طبیعی از مهبلعوامل خطر ساز: سرطان گردن رحم با موارد زیر در ارتباط است:
  • هرپس (تبخال) ناحیه تناسلی یا عفونت های زگیلی ناحیه تناسلی
  • شروع فعالیت جنسی به فاصله کمی پس از رسیدن به بلوغ
  • داشتن شرکاء جنسی متعدد
  • استعمال دخانیات
راه کارهای معاینه: چنانچه شما زنی هستید که از لحاظ جنسی فعال بوده یا بیشتر از ۱۸ سال سن دارید، توصیه می شود سالی یکبار برای آزمون پاپ اسمیر و معاینه لگن اقدام کنید (به فصل ۳۳ مراجعه شود). بعد از اینکه سرپا چند بار معاینات سالانه طبیعی داشتید، پزشک شما ممکن است تصمیمی در جهت طولانی تر کردن فواصل معاینات اتخاذ کند. 

سرطان روده بزرگ و راست روده

علایم هشدار دهنده: خونریزی از مقعد یا تغییر دراز مدت در عادات دفععوامل خطرساز: سرطان روده بزرگ و راست روده با عوامل زیر در ارتباط است:
  • سابقه پولیپ در این ناحیه
  • سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا راست روده یا بیماری التهابی روده
  • استعمال دخانیات
  • عدم فعالیت جسمانی
  • رژیم پر چرب
  • رژیم کم فیبر
  • رژیم حاوی مقادیر اندک میوه و سبزی
  • مصرف الکل
راه کارهای معاینه: اگر شما ۵۰ ساله یا مسن تر هستید و در معرض خطر متوسط سرطان روده بزرگ و راست روده قرار دارید، توصیه می شود که یک یا چند تا از روش های غربال گری زیر را مدّ نظر قرار دهید:
  • انجام سالانه آزمون خون مخفی در مدفوع
  • سیگموئیدوسکوپی (مشاهده ناحیه راست روده یا لوله های ویژه) انعطاف پذیر، هر ۵ سال یکبار
  • انجام آزمون سالانه خون مخفی در مدفوع، همراه با سیگلموئیدوسکوپی انعطاف پذیر که هر ۵ سال یکبار صورت می گیرد.
  • آزمون تنقیه باریم هر ۵ سال یکبار
  • آزمون کولونوسکوپی (مشاهده روده بزرگ با لوله های ویژه) هر ۱۰ سال یکبار
معاینه انگشتی مقعد (راست روده) باید همزمان با سیگموئیدوسکوپی، کولونوسکوپی یا تنقیه باریم انجام شود.از میان سه راه کار نخست، انجمن سرطان آمریکا، سومی را ترجیح می دهد. متخصصان سرطان در مایوکلینیک هم ارزیابی های دوره ای کل روده بزرگ را از طرق تنقیه باریم یا کولونوسکوپی، توصیه می کنند. چنانچه شما در معرض خطر این نوع سرطان قرار داشته باشید، پزشکتان ممکن است غربال گری های بیشتری را هم درخواست کند.

سرطان آندومتر (سرطان رحم)

علایم هشدار دهنده: خونریزی غیر طبیعی از مهبل (واژن)عوامل خطرساز: سرطان آندومتر با عوامل زیر در ارتباط است:
  • سابقه ناباروری یا عدم تخمک گذاری
  • تأخیر در یائسگی یا استروژن درمانی دراز مدت یا مصرف تاموکسیفن بعد از یائسگی
  • چاقی
  • دیابت (مرض قند)
  • بیماری کیسه صفرا
  • فشار خون بالا
  • سرطان غیر پولیپی ارثی در ناحیه روده بزرگ و راست روده (HNPCC)[2]
راه کارهای معاینه: اکثر سرطان های آندومتر به دلیل خونریزی بعد از یائسگی خیلی زود تشخیص داده می شوند. اگر شما زنی با سابقه خانوادگی یا فردی HNPCC هستید، از سن ۳۵ سالگی، هر سال یک بیوپسی (نمونه برداری بافتی) از آندومتر را مد نظر قرار دهید. 

سرطان ریه

علایم هشدار دهنده: سرفه دایم، سرفه خونی، برونشیت (التهاب نایژه)، درد قفسه سینه و سینه پهلوهای مکرر در یک نقطه مشخص از ریهعوامل خطرساز: سرطان ریه با عوامل زیر در ارتباط است:
  • استعمال دخانیات
  • مواجهه با دود غیرمستقیم سیگار
  • مواجهه با آلاینده های محیطی مثل آزبستوز (پنبه نسوز) و ارسنیک
  • مواجهه با رادون و تشعشع
  • سل
راه کارهای معاینه: اگر بیش از ۴۰ سال سن دارید، گرفتن یک عکس رادیولوژی از قفسۀ سینه را به عنوان عکس شاهد مدنظر قرار دهید. عکس های بعدی براساس صلاح دید پزشکان درخواست خواهند شد. سی- تی- اسکن مارپیچی با دوز کم و مارکرهای (نشان گرها) مولکولی در خلط، هم از روش هایی است که دانشمندان در حال مطالعه بر روی آنها برای استفاده احتمالی در ردیابی زود هنگام سرطان ریه می باشند. 

سرطان دهان

علایم هشدار دهنده: تغییر رنگ داخلی دهان، احساس توده یا ضخامت بافتی در دهان یا ضایعه ای در دهان که التیام نمی یابد همگی از جمله این علایم هستند.عوامل خطرساز: سرطان دهان با عوامل زیر در ارتباط است:
  • جنس مذکر و سن ۴۰ سال یا بالاتر
  • استفاده از تنباکوی جویدنی
  • مصرف افراطی دخانیات
  • مصرف بیش از حد الکل
راه کارهای معاینه: در صورت احساس ضایعه ای در دهان که التیام نمی یابد یا در صورت ملاحظه توده ای در دهان به پزشک یا دندان پزشک مراجعه کنید. 

سرطان پروستات

علایم هشدار دهنده: غالباً ندارد. برخی از مردان دچار مشکلاتی در ادرار کردن می شوند. خون در ادرار با درد دایم در ناحیه کمر، لگن یا بالای ران هم از دیگر علایم هستند.عوامل خطرساز: سرطان پروستات بیشتر در مردانی رخ می دهد که:
  • بالای ۶۵ سال هستند
  • سیاه پوست هستند
  • دارای سابقه خانوادگی این بیماری هستند
راه کارهای معاینه:  اگر سن شما بالای ۴۰ سال است، توصیه می شود، هنگام معاینه فیزیکی سالانه، یک معاینه انگشتی از مقعد (راست روده) هم داشته باشید. در سن ۵۰ سالگی یا در سن پایین تر، چنانچه سیاه پوست یا دارای سابقۀ خانوادگی سرطان پروستات هستید- با پزشک خود در مورد فواید درخواست یک آزمایش خون معمول برای بررسی آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)[3] مشورت کنید.دقت آزمایش PSA (پی- اس- ای) غالباً مورد تردید و اختلاف نظر است، و برخی از متخصصین معتقدند که این آزمون بیهوده و گران است. اورولوژیست های مایوکلینیک با این نظر موافقند که آزمون PSA ایده آل نیست، امّا از کلیّت آن حمایت می کنند زیرا بهترین ابزار غربال موجود برای شناسایی سرطان پروستات است. در کنار ACS (انجمن سرطان آمریکا)، اورولوژیست های مایوکلینیک هم انجام سالی یکبار آزمون PSA از سن ۵۰ سالگی به بعد را توصیه می کنند. بعد از سن ۷۵ سالگی، اورولوژیست های مایو معتقدند تنها سالی یکبار معاینه انگشتی مقعد (راست روده) کفایت می کند، اگرچه انجمن سرطان آمریکا و انجمن اورولوژیست های آمریکا غربال گری مادام العمر را توصیه می کنند. برای اطلاعات بیشتر در مورد آزمون PSA به فصل ۳۴ مراجعه شود. 

سرطان پوست

علایم هشدار دهنده: سرطان پوست می تواند خود را به طرق مختلفی نشان دهد:
  • ضایعه ای کوچک با حاشیه نامنظم
  • توده، دانه، یا ضایعه ای سفت- از رنگ مرواریدی تا سیاه- در هر نقطه ای از پوست
  • ضایعات تیره رنگ بر روی کف دست، کف پا، یا نوک انگشتان دست و پا
  • تودۀ براق، مومی و مرواریدی رنگ ب روس صورت، گوش یا گردن
  • دانه یا ضایعۀ پهن سفت و قرمز رنگی با سطح پوسته، پوسته یا دلمه بسته
  • ایجاد تغییراتی در خال گوشتی
  • ضایعه ای که التیام نمی یابد
 عوامل خطرساز: سرطان پوست با عوامل زیر در ارتباط است:
  • پوست ظریف
  • چشمان آبی
  • موی قرمز
  • آفتاب سوختگی شدید در دوران کودکی
  • سابقه خانوادگی نشان مادرزادی (ماه گرفتگی) یا خال گوشتی
  • مواجهه با زغال (سنگ)، قطران، قیر، کرئوزت، ترکیبات ارسنیک یا رادیوم
راه کارهای معاینه: چنانچه دچار ضایعه ای پوستی هستید که به علایم فوق الذکر شباهت دارند، به پزشک مراجعه کنید. 

سرطان بیضه

علایم هشدار دهنده: هر نوع توده ای روی بیضه، تغییر در اندازه بیضه یا نوعی احساس پری در آنعوامل خطرساز: سرطان بیضه بیشتر مردان جوان را درگیر می کند و پس از ۴۰ سالگی شایع نیست. یک عامل خطرساز مهم برای این سرطان، عدم نزول بیضه- یکی یا هر دو- هنگام تولد است.راه کارهای معاینه: با آغاز سال های پایانی نوجوانی (حدوداً ۱۸ الی ۱۹ سالگی) توصیه می شود همۀ مردان، ماهانه بیضه های خود را معاینه کنند (به فصل ۳۴ مراجعه شود). 

خوشه های سرطان در اجتماع

اطلاعات با دست آمده توسط مقامات بهداشت همگانی گاهی اوقات نشان دهنده افزایش موارد ابتلا به نوع خاصی از سرطان یا گروهی از سرطان ها در یک منطقه یا اجتماع می باشد. از این افزایش، غالباً تحت عنوان "خوشه سرطان" یاد می شود.مطالعات بیشتر، معمولاً، حکایت از آن دارند که چنین خوشه هایی از قانون شانس تبعیت می کنند یا ناشی از تغییراتی در الگوهای ارجاع پزشکی هستند. با این حال، گاهی اوقات این افزایش از یک عامل محیطی نشأت می گیرد.قانون شانس به ما می گوید که اکثر اجتماعات یا گروه های مردمی، با سن و سوابق یکسان، از امکان تقریباً مشابهی برای ابتلا به بیماری های متنوع برخوردار هستند. این قانون همچنین حاکی است هر چند وقت یکبار احتمال تمرکز و شیوع غیرطبیعی یک بیماری خاص در گروه معینی از مردم وجود دارد.این پدیدۀ آماری را می توان با یک دست ورق (کارت) مقایسه کرد. معمولاً، ورق های موجود در یک دست را به شکل نسبتاً متعادلی میان چهار خال بر می زنند. امّا شما می توانید باز هم انتظار این را داشته باشید که هر از گاهی یک دسته تقریباً کامل از یک خال به شما بیفتد. ریاضی دان ها می توانند حتی احتمال وقوع چنین حوادثی را هم محاسبه کنند.جدا کردن خوشه های سرطانی صرفاً تصادفی از خوشه هایی که بتا عوامل محیطی در ارتباط هستند، مسئله ای بسیار حائز اهمیت است. این ادعای علمی که خوشۀ سرطان، پیامد مواجهه با مواد بالقوه سمی است، منوط به ارزیابی دقیق این موضوع می باشد. 

سرطان حلق

علایم هشدار دهنده: گرفتگی صداعوامل خطرساز: مصرف افراطی دخانیات به ویژه چنانچه با مصرف بیش از حد الکل همراه شود.راه کارهای معاینه: چنانچه سیگاری قهّاری هستید هر ساله، یا هر موقع دچار گرفتگی غیر قابل توجیه صدا یا تغییر در ماهیت صدا که بیش از چند هفته به طول انجامیده است شدید، برای معاینه حلق به پزشک مراجعه کنید. 

سرطان دستگاه ادراری و مثانه

علایم هشدار دهنده:  خون در ادرار، درد پشت، کاهش وزن یا بی اشتهایی، تب پایدار و کم خونی. عوامل خطرساز: سرطان دستگاه ادراری و مثانه با عوامل زیر در ارتباط است:
  • جنس مذکر و سن ۵۰ سال یا بالاتر
  • استعمال دخانیات
  • سابقه عفونت های مزمن ادراری
راه کارهای معاینه: آزمایش ادرار در خلال معاینات جسمانی سالانه ممکن است از وجود خون در ادرار (هماتوری) پرده بردارد، که شایع ترین علامت هشدار دهنده است. 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *