اکثر زنان باردار، بچههایی سالم و طبیعی، در زمان مقرر یا تقریبا در همان حدود به دنیا میآورند. اما، برخی از عوامل باعث افزایش احتمال عوارضی مثل سقط، مردهزایی و زایمان زودرس میشوند. عواملی مثل سن، خارج از کنترل شما هستند. اما برخی دیگر، مثل سیگار کشیدن و مصرف الکل اعمال خطرناکی هستند که باید از آنها اجتناب کنید.
سن
توجه کردن به سن، از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا بسیاری از زنان این روزها حاملگی را تا دهه ۳۰ یا حتی دهه ۴۰ به تعویق میاندازند. بیشتر زنان سالم بالای ۳۵ سال، حاملگیهای بدون حادثهای را تجربه میکنند. از آنجایی که اکثر این زنان با برنامه قبلی حامله میشوند، انگیزه بسیار زیادی هم دارند و مراقبت بسیار مناسبی از خودشان به عمل میآورند. با وجود این، همچنان خطرات زیادی، مادر و جنین را تهدید میکند.زنان بارداری که بیش از ۳۵ سال سن دارند، در معرض خطر بیشتری از ابتلا به دیابت حاملگی و فشار خون بالا قرار دارند. میزان سقط و مرده زایی هم کمی بالاتر است زیرا احتمال انتقال ناهنجاریهای کروزموزومی از مادر به جنین در اینها بیشتر است. جفت سر راهی – عارضهای که در آن جفت، سوراخ گردن رحم (سرویکس) را میپوشاند. در میان مادران مسنتر شایعتر است. مراحل مختلف زاییدن (دردهای زایمانی) هم معمولا در زنان مسنی که برای اولین بار حامله شدهاند کمی طولانیتر است.دختران نوجوان هم در معرض خطر عوارض حاملگی قرار دارند. البته این طور نیست که مادران نوجوان فکر کنند خطرات حاملگی منحصرا وابسته به سن است و در نتیجه از مراقبتهای پیش از زایمان غافل بمانند. اغلب اوقات، افرادی که در سنین نوجوانی حامله میشوند رژیم غذایی مناسبی نمیگیرند، به مصرف مواد مخدر و الکل روی میآورند و نسبت به مراقبتهای پیش از زایمان علاقهای از خود نشان نمیدهند که میتواند افزایش موارد پراکلامپسی (فشار خون بالا، ورم اندامها) و اکلامپسی (پره اکلامپسی به اضافه تشنج) را در پی داشته باشد. اکلامپسی، به طور بالقوه جان مادر و جنین را تهدید میکند. به علاوه، موارد سقط، محدودیت رشد جنین در داخل رحم، مرده زایی و زایمان زودرس در نوجوانان، نسبت به مادرانی که چند سال بزرگترند، بیشتر است.
رژیم غذایی
تغذیه ناکافی احتمال به دنیا آوردن یک بچه کم وزن را در شما افزایش میدهد، که به نوبه خود نوزاد را در برابر عفونت، بیماری و مرگ آسیبپذیرتر میسازد. ناتوانی در وزنگیری کافی در دوران حاملگی میتواند اثر نامطلوبی بر بچه شما بگذارد. اگر بیشتر عمر خود را با سوء تغذیه گذرانده باشید، علیرغم بهبود وضع تغذیه در دوران حاملگی باز هم اثرات بد سوء تغذیه بر روی بچه ملاحظه خواهد شد.
استعمال دخانیات
ترک سیگار کار بسیار دشواری است، اما غیرممکن نیست، همانطور که میلیونها آمریکایی موفق به چنین کاری شدهاند. مطالعات نشان میدهد مادرانی که به شکل دائم یک یا چند پاکت سیگار در روز میکشند، در مقایسه با مادران غیرسیگاری بچههای کوچکتری به دنیا میآورند. بچه کوچکتر طبیعتا در برابر بیماری ضعیفتر و آسیبپذیرتر از یک بچه متوسط خواهد بود. به علاوه، در سیگاریها احتمال سقط و مردهزایی بیشتر است.
الکل
مصرف الکل در خلال حاملگی، علت اصلی و البته قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی در اطفال است. هیچ سطح بیخطر شناخته شدهای از مصرف الکل در طول حاملگی وجود ندارد، از همین رو به احتمال قوی پزشک به شما توصیه خواهد کرد به طور کلی مصرف الکل را در دوران بارداری کنار بگذارید.اگر بیش از حد الکل بنوشید، بچه شما ممکن است با سندرم جنین الکلی به دنیا بیاید. مشخصات این بیماری عقب ماندگی رشد بچه در قبل و بعد از زایمان، ناهنجاریهای صورت، نقایص قلبی، مشکلاتی در مفصل و اندام و کم عقلی میباشند. نتایج حاصل از مطالعاتی که با استفاده از روشهای مختلف و منابع اطلاعاتی متفاوت صورت گرفته حاکی است این سندرم در ایالات متحده بین ۳ تا ۲۲ مورد در هر ۱۰۰۰۰تولد است.هر چه در مصرف الکل بیشتر افراط کنید، خطر به دنیا آوردن نوزادی مبتلا به سندرم جنین الکلی یا سایر مشکلات و بیماریها نیز بیشتر میشود. تا ۳۳ درصد اطفالی که مادر الکلی دارند به نوعی دارای ناهنجاری مادرزادی هستند، در حالی که این رقم در اطفالی که مادرشان در طول حاملگی الکل ننوشیده است، کمتر از ۵ درصد میباشد.
محدودیت رشد داخلی رحمی
نوزادی که در مقایسه با سن حاملگیاش جثهای بسیار کوچکتر دارد – زیر صدک دهم – نوزادی با رشد محدود در نظر گرفته میشود. محدودیت رشد داخل رحمی زمانی رخ میدهد که جنین به اندازه کافی از طریق جفت تغذیه نمیشود. نوزادی که کوچکتر از سن حاملگی نشان میدهد، به اندازه نوزادان طبیعی بافت چربی ندارد. از اینرو، در حفظ دمای طبیعی بدن و سطح قند خون با مشکل روبرو میشود. به علاوه، بسیاری از بچههایی که رشد داخل رحمی کمی داشتهاند، دست کم تا اوایل دوران کودکی هم رشد کند و آهستهای خواهند داشت. این بچهها ممکن است تا حدودی از نظر عقلی هم عقب مانده باشند.بسیاری از شرایط و سبک و سیاقهای مختلف زندگی میتوانند باعث محدودیت رشد داخل رحمی گردند. در زنی که سیگار میکشد، از مواد مخدر استفاده میکند یا به شکل افراطی مشروب مینوشد، احتمال به دنیا آوردن بچه ریز و کوچک بیشتر است. مادری که سوء تغذیه دارد یا نمیتواند به اندازه کافی وزنش را در دوران حاملگی افزایش دهد، نیز در معرض خطر به دنیا آوردن بچه ریز و کوچک است. برخی از بیماریهای مزمن مثل بیماری قلب و عروق، لوپوس یا فشار خون بالا هم شما را در معرض خطر این واقعه قرار میدهند.مشکلات مرتبط با حاملگی هم ممکن است باعث محدودیت رشد جنین شوند، مانند ناهنجاریهای جفت و بند ناف، عفونتهای جنین یا ناهنجاری و وجود بیش از یک جنین در رحم.وقتی جنین به دلیل سیگار کشیدن، رژیم نامطلوب یا مصرف الکل و مواد مخدر در شما قادر به رشد مطلوب نیست، دست برداشتن از این عادات و سالمتر ساختن سبک زندگی امکان دارد به رفع این مسئله کمک کند. اگر جنین هنوز با زمان مقرر برای تولد خیلی فاصله دارد، خطر زایمان زود هنگام بایستی با خطر باقی ماندن در رحم و در نتیجه سوء تغذیه بیشتر، سبک و سنگین شوند. |
نقایص مادرزادی
نقایص مادرزادی، که علت اصلی مرگ و میر اطفال در ایالات متحده قلمداد میشوند، بیش از ۲۰ درصد همه مرگ و میر شیرخواران را به خود اختصاص میدهند. در ایالات متحده، تقریبا از هر ۱۲۰۰۰۰ بچهای که هر ساله با یک نقص مادرزادی متولد میشوند، ۸۰۰۰ نفر در همان سال اول زندگی میمیرند.برخی از این نقصها با سن مادر در هنگام حاملگی ارتباط دارند، برای مثال، اگر ۳۰ سال داشته باشید، شانس به دنیا آوردن بچهای با سندرم داون حدود ۱ در بیش از ۹۰۰ تولد است. اما اگر بیشتر از ۴۰ سال سن داشته باشید، این احتمال حدود ۱ در ۱۰۰ تولد است. زنان حاملهای که داروهای خاصی مصرف میکنند یا به بیماریهایی مثل دیابت یا اعتیاد الکلی مبتلا هستند نیز مانند زنانی که دارای عفونتهای داخلی رحمی میباشند در معرض خطر بالایی از به دنیا آوردن بچههایی با نقص مادرزادی قرار دارند. |
مصرف مواد مخدر
روز به روز بر تعداد نوزادانی که با اعتیاد دارویی و بیماریهای جدی متولد میگردند، افزوده میشود. احتمال به دنیا آوردن بچههای نارس یا کم وزن در زنان حاملهای که هروئین یا کوکائین مصرف میکنند دو تا شش بار بیشتر است. در این افراد، حاملگی اکثرا با عوارضی همچون فشار خون بالا یا خونریزی واژینال همراه خواهد بود.تقریبا نیمی از نوزادان متولد شده از مادران معتاد، خود نیز معتادند. به طور معمول، در همان رو اول زندگی، اطفال معتاد به هروئین تحریکپذیر شده و تشنج، احتقان، استفراغ، اسهال و تب پیدا میکنند. در این بچهها اغلب آرامبخش تجویز میگردد و به تدریج از میزان آن کاسته میشود. قطع داروی آرامبخش باید تدریجی باشد، وگرنه، نوزاد دچار تشنج خواهد شد.
داروهای طبی
تقریبا هر دارویی که حین بارداری مصرف میکنید بر بچه شما هم تاثیر خواهد گذاشت. حتی یک داروی معمولی و بدون نسخه که ظاهرا بی خطر به نظر میرسد نیز از جفت عبور کرده و به جنین منتقل میشود. بنابراین، از مصرف هر گونه دارو خودداری کنید، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد.گاهی اوقات، اثرات ناشی از تماس جنین با یک دارو تا سالها مشخص نمیشود. این مسئله در مورد فرزندان دختر مادرانی که در طول حاملگی از داروی دی اتیل استیل بسترول (Des) استفاده کردهاند، صدق میکند. در گذشته، این دارو به شکل شایعی در زنان در معرض خطر سقط یا زنانی که سابقه سقط داشتند تجویز میشد. در دهه ۱۹۷۰، مشخص شد بسیاری از دختران نوجوانان و زنان جوان دارای تغییرات غیرطبیعی در مهبل، گردن رحم و رحم بودند. نکته مشترکی که در همه این افراد وجود داشت آن بود که مادرانشان حین بارداری از داروی DES استفاده کرده بودند.بعضی وقتها، امکان اجتناب از یک دارو حین بارداری نیست. اگر شما مشکلی دارید که به خاطر آن ناگزیر به مصرف دارو هستید، پزشک معمولا دارویی برای شما تجویز میکند که دارای کمترین خطر برای بچه باشد. بسیاری از زنان هم دچار عفونتهای ادراری میشوند که نیازمند مصرف آنتی بیوتیک است. و اغلب اوقات پزشکان به زنان حاملهای که در نتیجه یک بیماری ویروسی دچار تب شدید شدهاند، مصرف استامینوفن و مایعات فراوان را توصیه میکنند.به طور کلی، خطرناکترین زمان مصرف دارو حین حاملگی، سه ماهه اول است. زیرا در این زمان است که قسمت عمده رشد و تکامل جنین رخ میدهد و جنین بیشتر از هر زمان دیگری در برابر صدمات، آسیبپذیر نشان میدهد. با این حال، برخی از داروها هم چنانچه در ماههای بعدی حاملگی مصرف شوند، خطرناکترند.داروهایی که در زیر آمدهاند، یا باعث ایجاد نقایض مادرزادی میشوند یا در این قضیه مظنون هستند. البته این یک فهرست کامل نیست و قبل از مصرف هر دارویی حتما با پزشکتان مشورت کنید.
- ایزوترتینوئین (آکوتان) برای درمان آکنه (غرور جوانی) مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو ممکن است باعث بیماری قلبی و ناهنجاری شدید صورت و گوش در بچه گردد.
- آنتی بیوتیک استرپتومایسین میتواند در صورت مصرف طولانی در یک زن حامله باعث کری جنین شود. آنتی بیوتیک تتراسیکلین هم میتواند منجر به تاخیر رشد استخوان و آسیب به رنگیزه دندان در بچه شود.
- دی کومارول یک داروی ضد انعقاد است که گاهی در زنان حامله مبتلا به ناراحتی قلبی یا انعقاد بیش از حد خون مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو میتواند در جنین، بد شکلیهایی در صورت یا عقب ماندگی ذهنی ایجاد کند.
- فنی توئین (دیلانتین، فنی تک) یک داروی ضد تشنج است که در اختلالات صرعی مورد استفاده قرار میگیرد و ممکن است باعث ایجاد غدههای خوش خیم، محدودیت رشد یا ناهنجاریهای دیگر در بچه گردد.
- داروهای مدر (ادرارآور)، که برای رفع احتباس مایعات مورد استفاده قرار میگیرند، در صورت مصرف بیش از حد، میتوانند در تغذیه جنین اختلال ایجاد کنند.
- متیل تستوسترون، که برای درمان سرطان پستان مورد استفاده قرار میگیرد، میتواند باعث مذکر شدن جنین دختر شود.
- داروهای روان گردان ممکن است باعث لرزشهایی در بدن نوزاد شوند که تا ماهها بعد از تولد ادامه خواهد داشت.
در برخی از موارد، میتوان از یک دارو برای کمک به جنین استفاده کرد. مثلا برخی از ناهنجاریهای موجود در ضربان قلب جنین را میتوان با تجویز داروهای قلبی به مادر درمان کرد، حتی اگر خود مادر هیچ مشکل قلبی نداشته باشد. به همین ترتیب، اگر پزشک پیشبینی کند که به دلیل یک مشکل خاص، زایمان باید زودتر از هفته ۳۲ با ایجاد انقباضات مصنوعی انجام شود، ممکن است قبل از القاء این انقباضات برای تسهیل و بهبود تنفس نوزاد لازم باشد از ترکیبات کورتیکواستروئید استفاده شود.
تشعشع
تشعشع ناشی از پرتو ایکس میتواند به جنین آسیب برساند، اگرچه در سطوح معمولی اشعه، خطر چندانی جنین را تهدید نمیکند، با وجود این، تا جایی که امکان دارد از گرفتن عکسهای رادیوگرافی (اشعه ایکس) از ناحیه شکم در دوران بارداری خودداری کنید. علیرغم خطرات احتمالی اشعه، استفاده گاه گدار، از عکسهای پرتو ایکس در مواقعی که بیماری خطرناکی جان مادر را تهدید میکند، ممکن است ضروری باشد.پزشکان کاملا از خطرات احتمالی تشعشع مکرر به جنین آگاه هستند. امروزه تجهیزات پزشکی هم به گونهای نوسازی شدهاند که هنگام انجام آزمایشهای تشخیصی از اشعه کمتری استفاده میکنند. همه این عوامل دست به دست هم میدهند تا در صورت نیاز یک زن باردار به گرفتن عکس رادیولوژی محیط نسبتا امن و بی خطر را برای او و بچهای که در شکم دارد فراهم کنند.اگر شما باردارید، گرفتن عکسهای رادیوگرافی از دندانها، سر یا اندامها، خطری برای جنین ایجاد نمیکنند. در تکنیکهای جدید از شکم شما در برابر اشعه محافظت میشود و تنها بر قسمتی که پزشک درخواست کرده، اشعه ایکس متمرکز میشوند.
