احیاء قلب و ریه (سی-پی-آر)
احیاء قلب و ریه (سی-پی-آر)، تکنیک نجات بخشی است که در شرایط متعددی مثل حمله قلبی یا غرق شدن، که شخص از هوش رفته و دیگر نفس نمیکشد، به کار میرود.قبل از عملیات احیاء، خاطر جمع شوید که فرد حقیقتا بیهوش است و نفس نمیکشد. در غیر این صورت ممکن است با انجام سی-پی-آر بیمورد، باعث آسیب رسیدن به فرد شوید.وقتی قلب از تپش باز میایستد، فقدان خون اکسیژندار، میتواند آسیبهای جبرانناپذیری را تنها در عرض چند دقیقه بر مغز وارد کند و در عرض ۸ تا ۱۰ دقیقه، فرد را به گام مرگ فرو خواهد کشید. هنگام کمک به فردی که نفس نمیکشد، به یاد داشته باشید، که زمان یک مسئله مرگ و زندگی است.اگر تنها هستید، به عنوان اولین اقدام به اورژانس تلفن بزنید. شماره اورژانس معمولا ۹۱۱ (در آمریکا) است. بعد از این کار احیاء را آغاز کنید. اما اگر تنها نیستید خودتان مشغول بررسی وضعیت تنفسی بیمار شده و کسی را مسوول تلفن زدن به اورژانس کنید. چنانچه فرد نفس نمیکشد عملیات احیاء را شروع کنید.
سی-پی-آر در بزرگسالان
انجمن قلب آمریکا، که استانداردها و ضوابط احیاء قلب و ریه را تعیین میکند، سه بخش مهم این فرآیند را با حروف ABC (ای-بی-سی) مشخص کرده است. A برای Airway (راه هوایی)، B برای Breathing (تنفس) و C برای Circulation (جریان خون). این سه مرحله را در زیر تشریح کردهایم:
A: راه هوایی را باز کنید
به چند طریق میتوان راه هوایی فرد را باز کرد اما اولین قدم، بررسی اوضاع است.
- خاطر جمع شوید که فرد بیهوش، در حقیقت، در حال خواب یا استراحت نباشد، محکم به شانههای فرد بزنید یا او را تکان دهید و بپرسید، “مشکلی نداری”.
- اگر پاسخی در یافت نکردید، بلافاصله از اطرافیان تقاضای کمک کنید. اما چنانچه تنها هستید پیش از آغاز عملیات احیاء (سی-پی-آر)، تلفن بزنید و تقاضای کمک کنید، مگر اینکه بچه زیر ۸ سال باشد. سپس سی-پی-آر را فورا آغاز کنید، اگر تنها نیستید، شما بلافاصله احیاء را آغاز کنید و به دستیارتان بگویید از طریق تلفن تقاضای کمک کند.
شخص بیهوش را به پشت بخوابانید، در صورت نیاز، شخص را آنقدر بگردانید تا صورتش کاملا متوجه آسمان شود (حالت طاق باز)، خودتان هم کنار مریض، در نزدیکی گردن و شانهها و در یک زاویه قائمه نسبت به خط طولی بدن او زانو بزنید.
- سر را به عقب خم کرده و چانه را باز یا اصطلاحا بلند کنید. این اولین اقدام در جهت باز کردن راه هوایی بیمار است. کف دست خود را روی پیشانی فرد قرار داده و آرام به سمت عقب هل دهید، سپس با دست دیگر چانه را به سمت بالا بکشید تا راه هوایی وی باز شود. هنگامی که فردی از هوش میرود، عضلات بدنش ضعیفتر و شلتر میشوند و به همین دلیل یکی از دلایل ایع انسداد راه هوایی برگشتن زبان به حلق است. از آنجایی که زبان به فک متصل است. عقب کشیدن سر و بلند کردن چانه باعث خارج شدن زبان از راه هوایی فرد میگردد.
اگر از آسیب دیدگی گردن مطمئن نیستید، برای باز کردن راه هوایی از روش اصلاح شده جلو راندن فک استفاده کنید. برای این کار در حالی که بالای سر بیمار قرار گرفتهاید، دستان خود را روی دو طرف صورت بیمار بگذارید، اکنون دو انگشت شست خود را بدون فشار بر روی چانه قرار دهید و با سبابهها فک تحتانی را به جلو هل دهید تا باز شود. دهان و حلق را به دقت بررسی کنید و خاطر جمع شوید شیء خارجی در آن وجود ندارد. در صورت وجود شیء خارجی با کشیدن انگشت در دهان، آن را خارج کنید.گوشی خود را مستقیما روی دهان بیمار قرار دهید تا مطمئن شوید نفس میکشد یا نه. به قفسه سینه فرد دقت کنید و ببینید بالا و پایین میرود یا نه. به صداهای تنفسی گوش کنید. صورت خود را جلو دهان و بینی بیمار بگیرید تا احیانا برخورد هوا به صورتتان از نفس کشیدن او مطمئن شوید. چنانچه هیچ علامتی دال بر تنفس بیمار وجود ندارد، فورا تنفس دهان به دهان را آغاز کنید.
B: نفس دادن به فرد
چنانچه کمکهای تخصصی یا تجهیزات اورژانسی در دسترس نباشد، تنفس دهان به دهان، بهترین راه اعاده جریان هوا به داخل ریههاست.
- اساس احیاء دهان به دهان خیلی ساده است: شما به فرد بیهوش و فاقد پاسخ، تنفس میدهید. هوای ریههای خود را از دهان به ریههای بیمار بدمید. اگر دهان بیمار آسیب دیده، قابل باز کردن نیست، هوا را به داخل بینی وی بدمید:
- در وضعیت عمود به شانه بیمار قرار بگیرید. مانور “سر-پایین، چانه-بالا” را انجام داده و با کمک شست و سبابه بینی بیمار را فشار دهید. با این کار مطمئن خواهید بود که هوای دمیده شده در دهان بیمار از بینی او خارج نمیشود.
- یک نفس عمیق بکشید، دهانتان را کاملا باز کرده و روی دهان بیمار بچسبانید. اکنون به داخل دهان او بدمید. دهانتان را برداشته، مجددا نفسگیری کنید و بار دیگر به دهان بیمار بدمید. دو نفس عمیق به فرد بدهید و با هر نفس به قفسه سینه او نگاه کنید تا ببینید و با هر نفس به قفسه سینه او نگاه کنید تا ببینید آیا هوایی که در او میدمید، اصلا باعث متسع شدن ریههای وی میشود یا خیر. قبل از دمیدن مجدد در ریههای بیمار یادتان نرود که اجازه دهید، بازدمش را انجام دهد. اگر شکم فرد بیش از حد بالا میآید، دو حالت دارد: یا راه هوایی او مسدود است، یا نفسهای شما خیلی حجیم هستند.
- علایم وجود گردش خون مثل تنفس، سرفه یا هر حرکتی را مورد توجه و بررسی قرار دهید. انجام این کار بیش از ۱۰ ثانیه طول نمیکشد. قبلا توصیه میشد نبض فرد را هم چک کنید. اما مطالعات نشان میدهد که این کار وقتگیر است و افراد، همیشه قادر به ردیابی دقیق نبض نیستند.
شکل ۸٫ برای حصول اطمینان از نفس کشیدن فرد، نگاه کنید، گوش کنید و صورت خود را جلوی دهانش بگیرید تا جریان هوا را احیانا حس کنید (بالا). اگر متوجه هیچ نوع از نفس کشیدن فرد نشدید، تنفس دهان به دهان را آغاز کنید (پایین) شکل ۹٫ چنانچه آسیب دهان یا صورت، کار تنفس دهان به دهان را با مشکل روبرو ساخته، از روش تنفس دهان به بینی استفاده کنید. یا بلند کردن چانه، دهان فرد را بسته نگاه دارید. سپس بینی او را با دهان خود کاملا بپوشانید و در آن بدمید. بعد از نفس دادن، دهانتان را از روی بینی بردارید تا هوای بازدم فرد خارج شود. این عمل را در یک الگو ثابت و منظم تکرار کنید تا فرد نفس کشیدن را از سر بگیرد، یا کمک از راه برسد.- اگر هیچ علامتی دال بر تنفس، سوطه یا حرکت در فود وجود ندارد، برای رساندن خون به مغز، ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (به قسمت C) برقراری مجدد وجود دارد اما، نفس نمیکشد، به تنفس دهان به دهان ادامه دهید، به شکلی ثابت و یکنواخت، هر ۵ ثانیه یک نفس عمیق-۱۲ نفس در دقیقه-به فرد بدهید. البته بین نفسها، دهانتان را از روی دهان بیمار بردارید تا بتواند بازدم انجام دهد. مراقب هر گونه علامتی از نفس کشیدن خود به خود در فرد باشید و حرکات قفسه سینه را زیر نظر بگیرید یا خاطر جمع شوید هوا، ریهها را متسع میکند.
- چنانچه فرد نفس میکشد، اما نفسها ضعیف و کم عمق بوده یا به سختی انجام میگیرند، بهتر است همچنان به تنفس دهان به دهان ادامه دهید. اما، نفسهای خود را با تنفس بیمار هماهنگ کنید: یعنی هم زمان با دم او، هوا را در دهانش بدمید و پیش از تکرار این کار، اجازه دهید بازدمش را انجام دهد.
- اگر تجربه چنین کاری را ندارید از اورژانس تقاضای کمک کنید. تنفس دهان به دهان را تا زمانی که فرد بتواند خود به خود نفس بکشید، یا از اورژانس کمک برسد، ادامه دهید.
C: برقراری مجدد جریان خون
به منظور اکسیژن رسانی به مغز، باید جریان خون بیمار مجددا برقرار شود. اگر قادر به یافتن علائم حیات در یک فرد بیهوش نیستید، برای برقراری مجدد جریان خون، ماساژ قفسه سینه الزامی است. به فشار دادن عضله قلب هنگام احیاء اصطلاحا ماساژ قلب بسته هم گفته میشود که باید با تنفس دهان به دهان هماهنگ و منطبق باشد. با نفس دادن، هوا وارد ریههای فرد میشود و ماساژ قفسه سینه خون اکسیژندار را به مغز و سایر قسمتهای بدن پمپ میکند. هنگام تنفس دهان به دهان، شما مثل یک دستگاه تنفس مصنوعی عمل میکنید و هنگام ماساژ قفسه سینه هم مثل یک پمپ قلبی عمل میکنید.
- کار را با زانو زدن در یک زاویه قائمه با قفسه سینه فرد آغاز کنید. نرمه کف یک دست را در وسط قفسه سینه، بین نوک پستانها قرار دهید. با دست دیگر، دست اول را از بالا قلاب کنید، به طوری که انگشتان در هم فرو روند (مطابق شکل). یا فقط دست دوم را با انگشتان کشیده، روی دست اول قرار دهید، مواظب باشید روی دندهها فشار وارد نکنید، زیرا باعث شکستگی آنها خواهد شد. و از طرفی میتواند قدرت ماساژ قفسه سینه را هم کاهش دهد.
- وزن خود را به جلو و بالا منتقل کنید، به طوری که شانههای شما درست روی دستها قرار گیرند. بازوها و ساعدها را در وضعیت کاملا کشیده نگاه دارید و آرنجها را قفل کنید با این کار مطمئن خواهید بود که هر فشار شما مستقیما بر روی جناغ وارد میشود. بنابراین تنه فرد نخواهد غلتید. غلتیدن، قدرت فشار یا ماساژ را کاهش میدهد.
شکل ۱۰٫ ماساژ قفسه سینه بایستی حتما با تنفس دهان به دهان هماهنگ باشد.- وزن خود را به دستها منتقل کنید تا قفسه سینه فرد را به پایین فشار دهند-در بزرگسالان، جناغ باید ۴ الی ۵ سانتیمتر فرو رود-سپس فشار را از روی جناغ بردارید، تا خون به داخل قلب جریان پیدا کند. هر بار که فشار را از روی جناغ برمیدارید، تماس دستها را با قفسه سینه حفظ کنید و محل استقرار آنها را عوض نکنید. با هر بار فشار دادن با صدای بلند بشمارید و با یک ریتم و آهنگ یکنواخت ۱۵ بار این عمل را تکرار کنید: یک هزار و یک، یک هزار و دو و الی آخر.
- شما باید به فرد، نفس هم بدمید. از همان تکنیک تنفس دهان به دهان استفاده (به B“: نفس دادن به فرد”، مرحله ۳، مراجعه شود): از مانور سر-پایین و چانه-بالا برای باز کردن راه هوایی استفاده کنید. با دو انگشت شست و سبابه بینی او را بگیرید. نفس عمیقی بکشید، سپس دهان خود را کاملا بر دهان بیمار قرار داده و هوا را به داخل ریههای او بدمید. حال دهان خود را از دهان بیمار برداشته و با نفسگیری مجدد، این کار را تکرار کنید.
- ۱۵ بار متوالی قفسه سینه فرد را فشار دهید، بعد دوباره نفس بدهید. یک ریتم منظمی ایجاد کرده و بلند بشمارید. بعد از چهار دوره، هر کدام متشکل از ۱۵ ماساژ و ۲ نفس، تنفس فرد را مورد ارزیابی قرار دهید. اگر قبلا چنین کاری نکردهاید. با اورژانس تماس بگیرید و در صورت توانایی این کار را ادامه دهید تا کمک از راه برسد.
سی-پی-آر یا احیاء دو نفرهاگر کسی برای کمک به شما در انجام سی-پی-آر (احیاء قلب و ریه)، دم دست هست، قربانی را مورد ارزیابی قرار دهید. هنگامی که دستیارتان برای تلفن زدن به اورژانس میرود، شما سی-پی-آر را به صورت یک نفره اجرا کنید. و وقتی بر میگردد، احیاء را به صورت دو نفره ادامه دهید. احیاء دو نفره شبیه احیاء یک نفره است. با این تفاوت که در اینجا یک نفر تنفس دهان به دهان انجام میدهد و دیگری ماساژ قفسه سینه. قلب را با سرعت ۱۰۰ بار در دقیقه فشار دهید. بعد از ۵ فشار، کمی مکث کنید تا همکارتان به قربانی، نفس بدهد. |